Vanhaiphong.com – Việc quảng bá văn học Việt Nam đã được các cơ quan chuyên môn chú trọng từ lâu. Nhưng cho đến nay, rất ít tác phẩm văn học nước ta được chuyển ngữ để đến với độc giả thế giới. Đó là điều đáng tiếc, là món nợ văn chương chưa được trả.
Ở Hải Phòng, trong số tác giả văn học có những người có khả năng dịch thuật và có cả những dịch giả. Trang Vanhaiphong.com mỗi ngày được hàng ngàn người truy cập, trong đó có cả độc giả nước ngoài. Tuy có những thuận lợi như vậy nhưng số tác phẩm văn học của tác giả Hải Phòng được chuyển ngữ không đáng kể, nhất là với tác phẩm văn xuôi. Để khắc phục tình trạng này, cần sự nỗ lực tự thân mỗi tác giả và các nhà dịch thuật.
Mới đây, trong chủ chương quảng bá văn học Việt Nam, Hội đồng Văn học dịch của Hội Nhà Văn Việt Nam đã mời dịch giả Ngọc Châu chuyển ngữ sang tiếng Nga cuốn tiểu thuyết “Mưa mùa hạ” của nhà văn Ma Văn Kháng.
Nhà văn dịch giả Ngọc Châu đã từng dịch in nhiều tác phẩm văn học nước ngoài sang tiếng Việt.
Nhân dịp này, Vanhaiphong.com trân trọng giới thiệu bản dịch tác phẩm “Những đám mây” trong tuyển tập truyện ngắn của nhà văn Bão Vũ do dịch giả Ngọc Châu chuyển ngữ sang tiếng Anh. Nhà văn Bão Vũ đã có những tác phẩm văn xuôi được một số tạp chí, tuyển tập tiếng Anh, tiếng Nga dịch in.
Rất mong các tác giả, dịch giả trong nước và hải ngoại hợp tác với Vanhaiphong.com hưởng ứng chương trình giới thiệu văn học Việt Nam ra thế giới dưới các hình thức trực tiếp dịch thuật hoặc lựa chọn giới thiệu các tác phẩm đặc sắc của tác Việt Nam tới các dịch giả trong, ngoài nước.
CLOUDS
A short story by Bao Vu
More than thirty years ago, I was able to write a complete short story for the first time and write under unusual circumstances. It was during the war, when everything was simply affirmed and briefly expressed as military orders. People eat the same food, wear clothes of the same model. Equal haircut. On stage, on the fronts and in weddings people sing songs that rarely change.
At that time, people were used to a unity of the whole community, considering that it was necessary, did not find it funny. Yet I learned that there is a weird guy, different from everyone in every way, unbelievable in the world there is such a person. But that person is real, and he is also my friend.
It was an artist, passed the fine arts high school. He works at the Health Department, specializes in decorating medicine shops and making all kinds of pharmaceutical labels. Back then I had my hair on the back of my neck because I found my face to be innocent if I cut my hair short. Hence I am considered a slow progression. But he also had long hair before, after being criticized a lot, so he was annoyed to shave. But even with a hairstyle that is the opposite of me, he is not considered to be more advanced than me. Because he is much more unusual than me.
He was dressed in a self-drawn pattern: peg-top trouser so that they do not have to be ironed. The shirt is roomy, with the neck hanging under the head; save time to button, attach buttons; because his wife is dead, and he only has a seven-year-old son. The boy bears my name, because I am his best friend.
One day, when it was sunny, he came to visit me in the evacuation place, his bald head wore a panel close to the table surface. I was happy, thought he gave me a new painting. But it was a drawing board for an improved toilet model that hung at a gallery. “Bringing this for what?” – I asked and hoped that I could use the panel as a writing desk in the nighttime mosquito nets. But he explained briefly: “Sunny!” I lost hope. When he returns, he will wear that “hat” on his head.
That afternoon, in the dining-room, everyone looked at us two like a bald prisoner escaping from a camp and a hair-haired stray commando. The gazes promise me a fiery critique for the upcoming critisísm.
He was poker-faced, deliciously ate most of my rice serving for both of us. While waiting for me to finish the rest of the rice, he took a small sip of the vegetable juice, gesturing like a flair to enjoy a fine cup of tea after the party. I know he did it in response to those disgusting eyes that kept looking at us. Suddenly he told me:
– You raised the kid for me for a few days. I go to the sea drawing for a naval unit. Having to go to the island, climb the mountain, bring it with you is not convenient. The boy means Vu. I said nothing, remembering when I ran out of money to buy meal tickets. After a while, as if to rest assured me, he said:
– He eats like a cat, and it’s enough to drop by your meal. Missing, add a cup of sugar. I have a jar of brown sugar. The most important thing is to eat, be done.
I am still silent. He continued:
– … While sleeping, his body was the same as a cat, he squeezed into any part of the bed. Have a wet piss, then ignore it. Self-wet, self-dry
I laughed:
– The problem of sleeping is considered finished. What a most attentive father in life. But you are a father of a cat.
He did not laugh, adding:
– For ordinary people, it is a bit weird. If it makes you angry, just beat. He said that as calmly as talking about a child that has nothing to do with him. But I know he loves him more than anything in the world.
He lowered his voice a little sad:
If afraid of hitting him, your hand may be hurt, just say: will tell your father to take you to Uncle Vong. It will know immediately
– Who’s Mr. Vong?
– A cousin uncle, he has no children, please take care of him.
I will not “bang” and do not bring some Uncle Vong to threaten the boy bearing my name.
He and the daughter of the head of the bureau love each other. The head of the department was furious because a bad element had entered his very clean high-ranking cadre family. Can not marry. My friend was disciplined. I forgot the reason for that disciplinary sentence. Maybe it was because he “dragged a good girl into a bad path” for example. He had to work in a quarrying factory. But the girl left the agency to live with him. They have children together. That guy Vu. The girl died three months after giving birth because of the miserable lack on the stone site.
The artist was expelled from the agency for killing the chief daughter of the bureau. He tore up the dismissal decision, and told the head of the bureau that he should also dismiss himself for murdering his employee’s wife. Then he picked up the boy, as red as a peeled mouse, without bothering to carry any paper stamps, rice, or firewood. The artist has no parents, nor does he have any siblings. He makes a living by freelance painting: Transferring photos, decorating weddings, painting Buddha, painting God to temples, churches …
There is one detail that I do not want to write about because it looks like a fabrication: He always carries with him a sealed glass test tube with a dreaded phosphorus-soaked human finger, darkness looks terrified. While shrouding his wife, old women in a small village next to the stone site, following an ancient convention passed down on, put two bowls upside down on the poor young mother’s chest; In order for the baby boy to be thirsty for milk to stop crying because he missed his mother.. He plug a chopstick between the plate of his wife’s corpse, placed his little finger close to the wand, uttered a curse, then cut it off quickly and hard with a splitting knife, sharp like water.
After talking about sending the boy to me, the painter sadly looked out at the sunny field with steam and water. Then he quietly put a panel on his head to leave. A few days later, he led Vu to. The boy was also bald, dressed in the same fashion as his father; like a pair of monks and a peasant to beg for alms. He must have been shaved a little while before he came to me. Its scalp is white and blue, with a few knife cuts.
I looked at the boy and asked the painter:
– Why make him guilty of it like you?
He replied:
– He’s head so much lice these days. Besides, in order for him to get used to it, it would have to be like the next person, or have to take someone as a model.
– So why didn’t you mix up with people around you?
– God arrested me. I don’t want it to be as miserable as I am.
A big freak, he himself will torment the boy.
After eating dinner, the painter lifted up the kid, looked him in the eye for a long time, and then said:
– Stay with Uncle Vu to be good. When I go home, I will tell stories of my mother again. He walked up the slope of the embankment, walked toward the town, never turning his head. The boy’s mouth flinched, watching until his father’s light-colored checkered shirt was mixed in the clouds at the end of the dike.
Vu was seven years old, thin, pale. He is very quiet. Even though he’s known me for a long time, he still keeps distance from me. I called it “Son”, proclaimed “Dad” excitedly, but he kept saying “Grandchild” and calling me “Uncle”. On summer vacation, I help him review. Every afternoon, when he finished homework, he waited for me to bring home dinner from the collective kitchen. He sat in home porch, his big and dark eyes staring at the clouds in the colorful evening sky. He was so absorbed in watching the clouds that I called to the house for dinner, and he still did not answer. Probably living with a dad like my friend, the boy was outraged. But only later did I understand why it was indulging in the clouds.
Over the next week, the painter sent a large sea snail shell to his son, giving me a pair of brand-new army shorts and a few pounds of flour and some dried fish. He also gave me a chalky sketch: A ruined boat turned upside down on a deserted beach. I do not know if the boat is being repaired or was washed ashore by a storm. At that time, glass frames were hard to find, and besides, such paintings should only be rolled up, sometimes opened to view, to avoid trouble.
In the scribbled letter, he said it would take three weeks to finish. He boasted to have participated in the battle to chase a large American warship with very strong air support to invade our waters. The bullets he fed to the high-gun cannon shot down a jet.
But that short story was not about him, but about a baby boy bearing my name. In the story, I turned Vu into a girl to suit his weak sentimental personality. I write in “story without story” because at that time I was interested in the way of writing. After I finished writing, I sent it to a newspaper, then waited. But nowhere. I painstakingly rewrote and sent it again. Still disappear.
Now I am rewriting that short story, the story “Clouds”. The main character will be the boy, as it is true. I try to find the previous dumbness, idleness, not knowing if it is okay.
The artist went to sea for a naval composition, and sent his seven-year-old son, Vu, to his friend a construction technician who was evacuating in a village. The place where the two of us live is a sketchy property. In front of the house, there is a clay yard, a strip of vegetable garden, then a low fence made of vegetables shrinkage, nothing is in sight. From the porch overlooking the large lagoon and a wide sky, up to the pale bamboo streaks of a remote village.
Every afternoon he sat on the steps looking at the high sky with shining clouds in the water on the surface of the lagoon. It is summer now, with very little rain, the sky is as tall as a splendid nacre-like in the shell of a giant mussel with brightly colored clouds of all kinds of precious porcelain stones in life.
The technical officer explained to Vu that clouds are steam rising from rivers and lakes, accumulating on high, being transformed by the wind. As for the color of the sky and clouds, like this glass ruler, sunlight shines through the rainbow colors. Then there is nothing to look at to stop eating.
– Do you understand, Vũ?
The boy shook his head very honestly and obediently, then raised his big black eyes, inherited from the beautiful mother, watching the clouds. The technician who was proudly expressing the scientific lesson in an understandable way, also shook his head. He split the rice and soup with the strange boy, then sat and ate by himself.
The boy is like a coma at the mythical scene every afternoon. The clouds kept pulling the swarming wandering wandering around from place to place. They have been busy with a job for thousands of years to tell children vivid fairy tales. Dad said, mom said that. The stories of the clouds told by my father also follow my mother’s, because she died when he was only three months old. “Mother told like this: …” – His father began stories like that. When the kid asked many questions, he was annoyed: “I just told you according to your mother’s words, but I couldn’t think of such things.” Maybe when he gets older, he will understand that when mother is pregnant with him, every afternoon waiting for his father from the stone site to come home, she will tell the child lying in her belly these fairy tales. But maybe the father himself made up stories to let the boy know that he has a mother who loves him so much that she left him fairy tales, instead of lullabies and toys, for the mother know hí father will be very poor. Before every sleep he remembers the beautiful images of the story and falls asleep among the clouds.
Vu also has a toy. It was a horse his father was made of a pill tube. The ends of the tube tie a bunch of hair to make a horse-tail; The bottom of the saw-tube along a short line was the muzzle of the horse, then brushed two eyes. “Understand, kid? This is a horse. The horse’s neck and head are extending forward straight to the horse’s body. And legs? Yes. But the horse galloped, dusty sand covered all four hooves. ” The boy had inherited the artist’s father’s imagination, so he envisioned the medicine tube feeling the horse galloping. To make up that crude toy, it has clouds.
– Look over there. Mom said it was a running girl in a skirt. Behind is the demon’s head beaked nose, mouth wide open in pursuit. The little girl ran away from home to play, lost her way, met the hungry demon. Baby, hurry up. Does anyone save her. Oh, yes. A large duck blocked the road. The demon opened its mouth bigger, it intended to eat the duck first. No, the duck was stone. Devil’s teeth are broken, his jaw is bent behind his neck. The head without the jaw just ran away. But the duck was injured, too, and his head was pressed against his stomach into a big rock. Miserable duck. As for the little girl became elongated and turned into a scarf and she could not go home with her mother. Why are you crying? Do you love the duck, or love the girl?
It is getting dark. On the horizon there was a high, shining mountain flashed. The mountain is gold and diamond. A woman chained to a mountain slope as a god of wealth. There was a fierce dragon guarding the woman. She begged an eagle flying high above to bring her son to rescue her. The eagle flew to the son. The boy over there, spreading his legs out to practice martial arts to save his mother. It’s getting dark, the mountain is only surrounded by light. It was very cold up there at night, the mother was trembling. Those flowers will fly over and warm her up
Vu looks forward to tomorrow afternoon to see how he saves his mother. There will be a formidable battle between the boy and the dragon. But the next afternoon it was full of dark clouds, drifting as if to threaten someone. Vu asked his father about mother and daughter. His father tried to recall the story told the other day: “Which mother and daughter? Oh yeah. Last night when you slept, the boy was carried by an eagle to the top of the mountain. The dragon was fast asleep. The boy swung his sword to cut the rope tied to his mother and the mother and daughter fled down the mountain and returned home. – Why doesn’t he let him come to the day to save his mother? – During the day the dragon is awake, he can’t beat it. ”
Then pouring rain like pouring water. Lightning shook the sky. The dragon was angry that the boy saved his mother.
Vu has no friends. His bald head made him bizarre in the eyes of the other children, even though his father had explained to the teacher that he had headaches when he wore his hair. Actually, his father did that to simplify bathing.
Once he told his classmates about the clouds, as a way to please them to participate in general games. But the boys mocked him as a halfwitted. Only the girls listen hard. Then the girls also got bored with the boy with a stuttering, slurred speech.
Even though the boy was teary, the girls left. His father said: “You have so many clouds already. They do not have those clouds, do not know the stories that the mother tells you. ” But why do the girls also leave me? “-” Girls behave like that. Then there will be a girl who will never leave you. ”
A swarm of rich white geese fluttered flying high above the highest clouds, in the turquoise blue sky.
– Birds from cold lands fly south to avoid cold and get food. In the North, the lagoon was frozen and could not catch fish and shrimp. – The technical officer explained when he saw that Vu was staring at the migratory geese.
– Not. My mother said that the princes were flying to find their sister.
Seeing a flock of geese flying across sky for the first time Vu was very happy. Dad said: “Mother said, those are the princes turned into geese flying away in search of their youngest sister. The girl will help them become human again. ” – “Can the princes find a sister?” “The artist told me a story about twelve swans.
Now, up there are still swarms of geese, the enchanted princes have yet to find their sister.
The artist also teaches his son to recognize colors from the sky and clouds. The colors of gems, gemstone, flowers and creatures are all in the evening sky and how they blend together to form a beautiful picture.
He did not like afternoons standing motionless in the sky. Tired clouds lay dormant for a while until evening. Looking closely to see thin clouds like smoke drifting lazily below. The dead clouds, and the thin strips of clouds of unknown shape make no sense. Dad once asked if he wanted to play and fly a kite. Vu shook his head. It doesn’t like tiny kites like silly fools that are swaying around and around nothing interesting.
They are also very much like the scraps of trash scattered in the sky. He also knew that, on the ground, at the end of the kite string was a rebellious, bluff boy or bullied shy children like him. But the kite flute is very attractive.
-who.. who.. who…..
The earnestly cries never stopped, as if attached to the clouds. When it started to get dark, the stars had risen, the kite could not be seen, but the hum of hu-u-u still hummed across the sky.
“It is the sound of a wild bird crying for a bird of friends that it will never see again.” Dad sighed saying that his mother told him that.
Mother said: When good people die, their souls can fly and play in the sky. They played hide and seek behind each other behind the clouds, like kids on school grounds during recess. How interesting it is to fly among the clouds. Mother is also up there. Sometimes moms from behind a cloud appear smiling and looking at it, the sweaty sideburns on her cheeks are blushing, like in the old days when she finished cooking, she still sat outside the door looking at the clouds, waiting for Dad to come home. . “Can you see mother?” – Dad asked. The boy nodded, waving a white cloud.
And the wicked evil people and the devil are deep underground. Forever cold black like night in the hell. Place with no daytime and clouds.
One day it turned into a blue sea with islands with boats and many fish species swimming. There is a knight who fights with sea monsters, pirates to save honest people. There is a mermaid whose hair is fluttering on the surface of the stunning waves, and there is a treasure in a shipwreck on the deep sea floor to help the brave poor become rich and happy.
It doesn’t like winter. It was gray, cold. Beautiful clouds pull together to avoid cold. Only tattered blankets and rags were left everywhere. Those thrown away don’t tell anything good.
That summer there were always ferocious planes flying through the village’s sky. The boy often had to go to the shelter, rarely allowed to watch the clouds. Thick clouds of black smoke rose from the ground and swirled like a giant monster reaching up high and looking around for prey. It was like someone spilled ink on its fairy book page. Fire too, fire burned the sky fairytale.
One afternoon, very high up a small silver plane stumbled across the village, silent with no engine.
Our plane was hit in a dogfight. The pilot was still injured trying to bring the plane back to the airport. The adults gathered, facing the sky, talking. Everyone held their breath as the MIG trailed off, dragging a long strip of blood-brown smoke in the dark purple wind. He cried and watched the wounded little bird trying to fly back to its mother.
One day, the glowing iridescent clouds disappeared. Only a dark or gray cloud remains. His father said the clouds were wearing military uniforms. There is going to be a battle of the clouds. They formed large, ferocious masses flying in the dark sky and then crashed into each other to burst out fierce explosions. The clouds fought to disintegrate chaos and the pouring water poured down the sky and earth. The roars roared in the struggle to kill.
Clouds also fought to kill each other, the blood flows into the river and groaned in pain. His father said that, making the boy cry out loud.
“You are evil just right! “- The technical staff thought that when he met the artist friend again, he would scold him like that. But the stubborn guy will probably laugh: “He’s a coward. Let’s make it tough. ”
– It’s not like your father said, Vu. your mother said, those are the clouds that love the plants and trees that are hot and thirsty, so they bring water from rivers and lakes to water them. – the technical officer clumsy storytelling.
– Really? – The boy widened his wet, skeptical eyes.
– Really. Then you see. Tomorrow afternoon you see beautiful clouds again. Clouds are now wearing dark work clothes to carry water. The noise is the bucket, their buckets collide.
The technician was not considered a lie adult, for the next day there was a rare peaceful afternoon. The boy saw again familiar clouds marching in the splendid sky, performing fairy tales.
The short stories I wrote in the past are just that. Back then I didn’t have the heart or feel that I should not write the real ending like this:
More than a month later, the artist has not returned and did not text any more. Vu is still watching the clouds every afternoon, but he seems restless. Now he used to picture the sky as the sea. His father was on an island, or was on a ship waving his hands and smiling at him: “Boy! Dad is here! ”
Another month passed. My agency is about to move to a remote mountainous area. The artist has not returned yet. He did not belong to any mass agency, did not know where to ask.
Then one afternoon, a skinny woman wearing a sedge came to my place. She asked me in the middle of the house, her country voice booming:
– Err … let me ask, you are Uncle Vu working at the Architecture Department, evacuated here, right?
– Yes! What’s the matter? – My heart is pounding, a premonition about something bad.
– Something like this, I am the wife of Mr. Vong, he is the cousin uncle of Vu here …
The worst has happened. The ship with my artist friend sank at sea. Vu’s father is dead. Death notice sent home. There is no one left behind. Mr. Vong and his wife welcomed their orphaned grandchildren to take care of their children, also to have more worker to help with housework in the fields later.
Vu is wandering. He held out his hand in front of him as if he wanted to cling to something. Their uncle did not notice the panic and despair; She still tells long stories about the relationship between her husband’s uncle and grandmother Vu. And I am trying to read the fuzzy typed letters to confirm that Mr. Vo and his wife have been raised Vu. I still regret later that I did not hold him tightly. He did not cry, but his small body was shaking, his clear eyes went completely wild. The sky collapsed, there were no more brilliant clouds with fairy tales.
If only I could hold Vu in the afternoon to hear him falteringly talk about clouds. But I have no right.
– Is that so … we thank you. – Mrs. Vong smiled contentedly, as if she had bought a cheap baby buffalo – Boy, crossed your arms to greet him and went home, because when it gets dark, the plane often bombs the wharf. Disgust, what is that undressing shirt that is cassosk as that.. Back home, watching buffalo and cutting grass, then barebacked to cool.
I farewell Vu off to the head of the village, the same place where I farewell his father off. I watched as the tiny, bald, baggy shirt put on over the shoulder a fabric bag and go hastily beside the skinny woman, printed on the cloudy sky.
Vu only had time to bring a snail shell. He left the horse made of a cold medicine canister. I think, with the couple of Mr. Vong, it will also have to leave the other splendid evening sky.
That legless horse I kept for a while, and then moved many times lost along with this manuscript of short stories and many other precious things. Even the sketch of the broken boat is gone.
The brilliant clouds that the boy left behind are still there. But for me, the harsh times and life have made me always attentive to what is on the ground, rarely looking up into the smoggy sky of the city. I also lost that fairytale sky a long time ago.
Translated by Ngoc Chau 15/10/2020
NHỮNG ĐÁM MÂY
Truyện ngắn của Bão vũ
Hơn ba mươi năm trước, lần đầu tiên tôi viết hoàn chỉnh được một truyện ngắn và viết trong một hoàn cảnh không bình thường. Đó là vào thời chiến, thời mà mọi chuyện đều được khẳng định một cách đơn giản và diễn đạt ngắn gọn như quân lệnh. Người ta ăn cùng một loại thức ăn, mặc quần áo cùng kiểu mẫu. Cắt tóc như nhau. Trên sân khấu, ngoài mặt trận và trong những cuộc hôn lễ hát cùng những bài hát.
Khi ấy người ta quen với một sự thống nhất của cả cộng đồng, cho như thế là cần thiết, không thấy buồn cười gì. Vậy mà tôi được biết có một gã kỳ quặc, khác biệt mọi người về mọi phương diện, đến mức khó tin trên đời lại có một kẻ như thế. Nhưng người ấy có thực, và hắn ta còn là bạn tôi.
Đó là một hoạ sĩ, trung cấp mỹ thuật. Hắn làm ở ty Y tế, chuyên trang trí cho các cửa hàng thuốc và làm các loại nhãn dược phẩm. Hồi ấy tôi để tóc trùm gáy vì tôi thấy khuôn mặt mình ngây ngô nếu cắt tóc ngắn. Do đó tôi bị coi là một thanh niên chậm tiến. Còn hắn trước cũng tóc dài, sau bị phê phán nhiều nên bực mình cạo trọc luôn. Nhưng dù có kiểu tóc trái ngược với tôi, hắn cũng không được coi là tiến bộ hơn tôi. Vì hắn còn khác thường hơn tôi nhiều.
Hắn mặc theo mẫu tự vẽ: Quần ống bó để khỏi phải là. Áo rộng thùng thình, cổ đứng chui đầu; đỡ tốn thời gian cài khuy, đính cúc; vì vợ hắn đã chết, và hắn chỉ có một đứa con trai mới lên bảy. Thằng bé mang tên tôi, vì tôi là bạn thân của hắn.
Có hôm trời nắng to, hắn đến thăm tôi ở nơi sơ tán, cái đầu trọc nhẵn thín đội một tấm pa-nô gần bằng mặt bàn. Tôi mừng rỡ, tưởng được hắn tặng một bức tranh mới vẽ. Nhưng đó là tấm bảng vẽ mẫu nhà vệ sinh cải tiến đã treo ở một cuộc triễn lãm. “Đem cái này đến làm gì?” – Tôi hỏi và hy vọng có thể dùng tấm pa-nô làm bàn viết trong màn ban đêm, cho đỡ muỗi. Nhưng hắn giải thích ngắn gọn: “Nắng!” Tôi cụt hy vọng. Bao giờ về, hắn sẽ lại đội cái “mũ” ấy lên đầu.
Trưa ấy, trong nhà ăn tập thể cơ quan, mọi người nhìn hai chúng tôi như nhìn một tên tù trốn trại đầu trọc và một tên biệt kích lạc rừng tóc trùm gáy. Những ánh mắt hứa hẹn một cuộc phê bình nảy lửa dành cho tôi vào dịp sơ kết sắp tới.
Hắn phớt tỉnh, ngon lành ăn gần hết suất cơm của tôi dùng cho cả hai. Trong khi chờ tôi vét nốt chỗ cơm còn lại, hắn bưng bát nước rau uống từng ngụm nhỏ, điệu bộ như một bậc phong lưu thưởng thức tách trà thượng hạng sau bữa đại tiệc. Tôi biết hắn làm thế để đáp lại những cặp mắt ác cảm không ngừng xét nét chúng tôi. Chợt hắn bảo tôi:
– Ông nuôi thằng nhóc hộ tôi ít ngày. Tôi đi biển vẽ cho một đơn vị hải quân. Phải lên đảo, trèo núi, đem nó theo không tiện. Thằng nhóc tức là thằng Vũ. Tôi không nói gì, nhớ tới những lúc hết tiền mua phiếu ăn. Lát sau, như để tôi yên tâm, hắn bảo:
– Nó ăn như con mèo, ghé vào suất cơm của ông cũng đủ. Thiếu, thì thêm cốc nước đường. Tôi có lọ đường vàng. Chuyện quan trọng nhất là ăn, coi như xong.
Tôi vẫn im lặng. Hắn tiếp :
– …Còn ngủ, người nó cũng bằng con mèo, chen vào chỗ nào trên giường ông cũng vừa. Có đái dầm thì kệ nó. Khắc ướt, khắc khô.
Tôi phì cười :
– Vấn đề ngủ cũng coi như xong. Thật là một ông bố chu đáo nhất đời. Nhưng là bố của một con mèo.
Hắn không cười, nói thêm:
– Với người thường thì nó hơi gàn. Nếu nó làm ông cáu, cứ bợp. Hắn nói câu ấy bình thản như nói về một đứa trẻ không liên quan đến hắn. Nhưng tôi biết hắn yêu con hơn mọi thứ trên đời.
Hắn hạ giọng buồn buồn:
– Nếu sợ đánh đau tay, ông cứ dọa: Sẽ bảo bố cho về ở với bác Võng, là biết điều ngay.
– Bác Võng nào?
– Một ông bác họ không có con, cứ xin nuôi thằng bé.
Tôi sẽ chẳng “bợp” và cũng chẳng đem bác Võng nào đấy ra dọa cái thằng bé mang tên tôi.
Hắn và con gái ông trưởng ty yêu nhau. Ông trưởng ty tức phát điên lên vì có một phần tử xấu len vào cái gia đình cán bộ cao cấp rất trong sạch của ông. Không thể có chuyện cưới xin. Gã bạn tôi bị kỷ luật.
Tôi quên mất lý do của án kỷ luật ấy. Có thể là vì hắn đã “lôi kéo một cô gái thành phần tốt vào con đường xấu” chẳng hạn. Hắn phải đến lao động ở một xí nghiệp khai thác đá. Nhưng cô gái đã bỏ cơ quan đến chung sống với hắn. Họ có con với nhau. Đó là thằng Vũ. Cô gái chết sau khi đẻ được ba tháng vì sự thiếu thốn kham khổ trên công trường đá.
Gã họa sĩ bị đuổi hẳn khỏi cơ quan vì tội làm chết con gái trưởng ty. Hắn xé tờ quyết định sa thải, bảo trưởng ty cũng nên tự cách chức vì tội sát hại vợ nhân viên của mình. Rồi hắn bế thằng bé còn đỏ hỏn như con chuột lột bỏ đi, không thèm cầm theo một thứ giấy tờ tem phiếu gạo, củi gì. Gã họa sĩ không còn cha mẹ, cũng không có anh em ruột. Hắn kiếm sống bằng nghề vẽ tự do: Truyền ảnh, trang trí đám cưới, vẽ tranh Phật, tranh Chúa cho các đền chùa, nhà thờ…
Có một chi tiết mà tôi rất không muốn viết ra vì giống như bịa đặt: Hắn luôn đem theo bên mình một ống nghiệm thủy tinh nút kín, trong chứa một ngón tay người ngâm phoóc-môn thâm xì trông phát khiếp. Khi khâm liệm vợ hắn, mấy bà già trong cái thôn nhỏ cạnh công trường đá, tuân theo một quy ước từ đời xưa truyền lại, đã úp hai cái bát lên ngực người mẹ trẻ tội nghiệp; để sau này thằng bé con khát sữa đỡ quấy khóc vì nhớ mẹ. Hắn đã cắm một cái đũa lên kẽ tấm phản đặt xác vợ, kê ngón tay út sát chiếc đũa làm cữ, thốt ra một lời nguyền gì đó, rồi chặt một nhát rất nhanh và mạnh bằng con dao chẻ lạt sắc như nước.
Nói xong về chuyện gửi thằng nhóc cho tôi, gã họa sĩ buồn rầu nhìn ra cánh đồng nắng lóa ngùn ngụt hơi nuớc. Rồi hắn lặng lẽ đội tấm pa-nô lên đầu ra về. Mấy hôm sau, hắn dẫn thằng Vũ đến. Thằng bé cũng đầu trọc lốc, quần áo cùng một kiểu giống như bố; hệt một cặp nhà sư và chú tiểu đi khất thực. Chắc thằng bé mới được cạo trọc ít lâu trước khi đến với tôi. Da đầu nó trắng xanh, có vài vết dao cứa.
Tôi ngắm nghía thằng bé rồi hỏi gã họa sĩ:
– Sao lại bắt tội nó phải giống như ông?
Hắn trả lời:
– Dạo này đầu nó nhiều chấy quá. Với lại để nó quen dần đi chuyện sẽ phải giống người bên cạnh, hay phải lấy ai đó làm mẫu.
– Thế sao chính ông lại không chịu lẫn lộn với người xung quanh?
– Trời bắt tội tôi. Tôi không muốn sau này nó phải khổ như tôi.
Một thằng cha đại gàn, chính hắn sẽ làm khổ thằng bé.
Ăn cơm chiều xong gã hoạ sĩ nâng thằng Nhóc lên, nhìn rất lâu vào mắt nó, rồi bảo:
– Ở với chú Vũ phải ngoan. Bao giờ về, bố lại kể những chuyện của mẹ. Hắn bước lên dốc bờ đê, đi về phía thị xã, không hề quay đầu lại. Thằng bé miệng hơi mếu, nhìn theo cho tới khi cái áo rộng thùng thình kẻ ô màu sáng của bố nó lẫn vào những đám mây ở cuối con đê.
Thằng Vũ lên bảy tuổi, gầy gò, xanh xao. Nó rất ít nói. Dù đã quen biết tôi từ lâu nhưng nó vẫn giữ khoảng cách với tôi. Tôi gọi nó là “Con”, xưng “Bố” một cách thích thú, nhưng nó vẫn cứ xưng “Cháu” và gọi tôi là “Chú”. Đang kỳ nghỉ hè, tôi giúp nó ôn bài. Mỗi chiều, làm bài xong, chờ tôi đem cơm ở nhà ăn tập thể về, nó ngồi trên hè, cặp mắt to đen trong veo chăm chú nhìn những đám mây trên nền trời chiều đủ màu sắc. Nó say mê ngắm mây đến nỗi tôi gọi ăn cơm mãi nó vẫn không trả lời. Có lẽ sống bên một ông bố như gã bạn tôi, thằng bé đã bị dở người. Nhưng sau tôi mới hiểu vì sao nó say mê ngắm những đám mây.
Hơn tuần sau, gã hoạ sĩ gửi về một vỏ ốc biển lớn cho con trai, cho tôi chiếc quần đùi bộ đội mới tinh và mấy cân bột mì, ít cá khô. Hắn còn tặng tôi một bức ký hoạ phấn màu: Một con thuyền nát lật úp trên bãi biển vắng tanh. Không biết con thuyền đang sửa hay bị bão đánh giạt vào bờ. Thời đó, khung kính khó kiếm, với lại, tranh vẽ thế chỉ nên cuộn lại, thỉnh thoảng mở ra ngắm, để tránh rắc rối.
Trong bức thư viết nguệch ngoạc, hắn bảo phải ba tuần nữa mới xong việc. Hắn khoe đã được tham dự trận đánh đuổi một chiến hạm lớn của Mỹ có không lực rất mạnh yểm trợ xâm phạm hải phận của ta. Những viên đạn hắn tiếp cho khẩu pháo cao xạ đã bắn hạ được một máy bay phản lực.
Nhưng truyện ngắn ấy không viết về hắn mà viết về thằng bé con mang tên tôi. Trong truyện, tôi biến thằng Vũ thành đứa bé gái cho hợp với tính cách đa cảm yếu đuối của nó. Tôi viết theo lối “truyện không có chuyện” vì lúc ấy tôi thích thú với cách viết ấy. Viết xong, tôi gửi cho một tờ báo, rồi đợi. Nhưng bặt tăm. Tôi cặm cụi viết lại, gửi lần nữa. Vẫn bặt tăm.
Bây giờ tôi viết lại truyện ngắn đó, truyện “Những đám mây”. Nhân vật chính sẽ là thằng bé, đúng như sự thực. Tôi cố tìm lại sự ngơ ngẩn, vu vơ trước kia, chẳng biết có được không.
Người họa sĩ ra biển để tham dự một đợt sáng tác về hải quân, đã gửi đứa con trai lên bảy tuổi của mình, thằng Vũ, cho anh bạn cán bộ kỹ thuật xây dựng đang sơ tán ở một làng quê. Nơi hai chú cháu ở nhờ là một cơ ngơi sơ sài. Trước nhà có khoảng sân đất nện, một dải vườn rau, rồi đến một hàng rào thấp ghép bằng những cây rau ngót, không có gì vướng tầm mắt. Từ hiên nhà nhìn thẳng ra đầm nước lớn và một bầu trời rộng đến tận vệt tre xanh mờ của một làng xa.
Chiều nào thằng bé cũng ngồi trên bậc thềm nhìn bầu trời cao rộng với những đám mây in hình xuống mặt đầm nước. Bây giờ đang là mùa hạ, rất ít những cơn mưa, vòm trời như cao hơn lộng lẫy ánh xà cừ như mặt trong vỏ một con trai khổng với những đám mây màu sắc rực rỡ của tất cả những loại ngọc đá gốm sứ quý giá trên đời.
Anh cán bộ kỹ thuật đã giảng giải cho thằng Vũ biết rằng mây là hơi nước bốc lên từ sông biển đầm hồ, tích tụ lại trên cao, được gió tạo nên những hình dáng biến đổi. Còn màu của trời mây, cũng giống cái thước thủy tinh này nắng chiếu qua thành những màu sắc cầu vồng. Thế thì có gì mà phải nhìn đến bỏ cả ăn cơm.
– Hiểu chưa nào, Vũ?
Thằng bé lắc đầu rất thành thật ngoan ngoãn, rồi lại giương đôi mắt đen to, thừa hưởng từ người mẹ xinh đẹp, ngắm những đám mây. Anh cán bộ kỹ thuật đang tự đắc vì đã diễn đạt bài khoa học một cách dễ hiểu, cũng lắc đầu. Anh xẻ cơm canh phần thằng bé gàn dở, rồi ngồi ăn một mình.
Thằng bé như mê man trước khung cảnh thần thoại mỗi buổi chiều. Những đám mây cứ kéo đàn kéo lũ nhởn nhơ dung dăng loanh quanh hết nơi này đến nơi khác. Chúng bận rộn với công việc từ hàng ngàn năm nay là kể cho bọn trẻ những câu chuyện thần tiên sinh động. Bố bảo, mẹ đã nói như thế. Những câu chuyện về những đám mây do bố kể cũng theo lời của mẹ, vì mẹ chết khi nó mới được ba tháng tuổi. “Mẹ kể như thế này: …” – Bố nó bắt đầu những câu chuyện như thế. Khi nó hỏi vặn nhiều, bố bực mình: “Bố chỉ kể lại theo lời mẹ, chứ bố không nghĩ được những chuyện như thế”. Có thể đến lúc lớn hơn nữa, nó sẽ hiểu rằng khi mẹ mang thai nó, mỗi buổi chiều ngồi chờ bố từ công trường đá về, mẹ đã kể cho đứa con đang nằm trong bụng những câu chuyện thần tiên ấy. Mà có thể chính bố đã bịa ra những câu chuyện để thằng bé biết rằng nó có một người mẹ rất yêu thương nó, đã để lại cho con những câu chuyện thần tiên, thay cho những lời ru và những món đồ chơi, vì mẹ biết hai bố con sẽ rất nghèo. Trước mỗi giấc ngủ, nó nhớ tới những hình ảnh đẹp đẽ của câu chuyện rồi thiếp đi giữa những đám mây.
Thằng Vũ cũng có một thứ đồ chơi. Đó là một con ngựa bố nó làm bằng ống đựng thuốc viên. Đầu ống buộc một túm tóc làm đuôi ngựa; đáy ống cưa dọc một đường ngắn là mõm ngựa, rồi dùi hai con mắt. “Hiểu không, nhóc? Đây là con ngựa. Cổ và đầu ngựa đang vươn ra phia trước thẳng với mình ngựa. Còn chân à? Có chứ. Nhưng ngựa phi nước đại, cát bụi mù mịt che lấp cả bốn vó.” Thằng bé được thừa hưởng trí tưởng tượng của người bố họa sĩ, nên đã hình dung cái ống thuốc cảm ra con ngựa đang phi nước đại. Bù vào đồ chơi thô thiển đó, nó có những đám mây.
– Con nhìn kia kìa. Mẹ bảo đó là một cô bé mặc váy đang chạy. Đằng sau là cái đầu con quỷ mũi khoằm, miệng há to đuổi theo. Cô bé trốn nhà đi chơi, bị lạc đường, gặp con quỷ đói. Bé ơi, nhanh lên. Có ai cứu cô bé không. à, có rồi. Một con vịt to chắn ngang đường. Con quỷ há miệng to hơn, nó định ăn con vịt trước. Không, con vịt bằng đá. Quỷ bị gẫy răng, hàm quặt về sau gáy. Cái đầu không có quai hàm cứ thế chạy mất. Nhưng con vịt cũng bị thương, đầu thụt vào bụng thành một hòn đá to. Khổ thân vịt. Còn cô bé thì dài ngoẵng ra biến thành cái khăn quàng cứ bay lang thang mãi không được về nhà với mẹ. Sao con khóc? Con thương con vịt, hay thương cô bé ?
Trời sắp tối. Phía chân trời có một ngọn núi cao ngất sáng lóe lên. Ngọn núi bằng vàng và kim cương. Một người đàn bà bị xích trên sườn núi làm thần giữ của. Có một con rồng dữ tợn canh gác người đàn bà. Cô ấy cầu xin một con đại bàng đang bay trên cao kia hãy đem đứa con trai của cô đến giải thoát cho mẹ . Đại bàng bay đến chỗ người con. Chú bé ở phía đằng kia kìa, đang dang hai chân ra tập võ để đi cứu mẹ. Trời tối rồi, ngọn núi chỉ còn viền sáng xung quanh. ở trên núi ấy ban đêm lạnh lắm, người mẹ rét run cầm cập. Những đám bông nõn kia sẽ bay đến ủ cho cô ấy.
Thằng Vũ mong cho đến chiều ngày mai để được xem chú bé cứu mẹ như thế nào. Chắc sẽ có một trận đấu ghê gớm giữa chú bé và con rồng. Nhưng chiều hôm sau trời đầy những đám mây đen kịt lừ lừ trôi như muốn dọa nạt ai đó. Thằng Vũ hỏi bố về chuyện hai mẹ con. Bố nó cố nhớ lại câu chuyện kể hôm trước: “Hai mẹ con nào? à phải rồi. Đêm qua lúc con ngủ, chú bé được đại bàng cõng đến đỉnh núi. Con rồng ngủ say. Chú bé vung kiếm chém đứt giây trói cho mẹ rồi hai mẹ con trốn xuống núi trở về nhà. – Sao chú bé không để đến ban ngày hẵng cứu mẹ cho con xem? – Ban ngày con rồng thức, chú bé không đánh nổi nó.”
Rồi cơn mưa rào như trút nước. Sấm chớp rung động bầu trời. Con rồng tức giận vì chú bé đã cứu được mẹ.
Thằng Vũ không có bạn. Cái đầu trọc lốc khiến nó trở nên kỳ quái trước mắt những đứa trẻ khác, mặc dù bố nó đã giải thích cho cô giáo biết rằng thằng bé có chứng trốc đầu khi để tóc. Thực ra bố làm thế để đơn giản chuyện tắm gội
Có lần thằng bé kể cho đám bạn học nghe những câu chuyện về những đám mây, như một cách lấy lòng chúng để được tham dự những trò chơi chung. Nhưng bọn con trai chế giễu nó là thằng hấp hơi. Chỉ có mấy đứa con gái chịu khó ngồi nghe. Rồi những đứa con gái ấy cũng chán thằng bé có tật nói ngắc ngứ, ấp úng. Nó rơm rớm nước mắt đám con gái cũng bỏ đi. Bố nó bảo: “Con có bao nhiêu là mây rồi còn gì. Chúng nó không có những đám mây ấy, không biết những câu chuyện mà mẹ kể cho con.” Nhưng sao bọn con gái cũng bỏ con đi ? ” – “ Con gái hay như thế. Rồi sau này sẽ có một cô bé không bao giờ bỏ con.”
Một bầy ngỗng trời trắng muốt mải miết đập cánh bay tít trên cao, trên cả những đám mây cao nhất, nơi bầu trời xanh trong như ngọc.
– Những con chim từ xứ lạnh bay về phía nam để tránh rét và kiếm ăn. ở phương Bắc đầm hồ đóng băng không bắt tôm cá được. – Anh cán bộ kỹ thuật giảng giải khi thấy thằng Vũ chăm chú nhìn bầy ngỗng di trú.
– Không phải. Mẹ cháu bảo đấy là các hoàng tử bay đi tìm em gái.
Lần đầu tiên nhìn thấy bầy ngỗng bay ngang qua bầu trời Vũ vui sướng lắm. Bố bảo: “Mẹ kể, đó là những hoàng tử bị phù phép biến thành ngỗng trời đang bay đi tìm cô em gái út của họ. Cô gái sẽ giúp họ trở lại thành người.” – “ Thế các hoàng tử có tìm được em gái không? ” Người họa sĩ kể cho con nghe câu chuyện về mười hai con thiên nga.
Bây giờ, trên cao kia vẫn là đàn ngỗng trời ấy, những hoàng tử bị phù phép chưa tìm thấy cô em gái của họ.
Người họa sĩ cũng dạy cho con trai của mình nhận biết những màu sắc từ nền trời và những đám mây. Những màu của ngọc, đá quý, của hoa lá và các sinh vật đều có trên nền trời chiều và chúng hòa hợp với nhau như thế nào để thành một bức tranh đẹp.
Nó không thích những buổi chiều mây ngưng đọng bất động trên vòm trời. Những tảng mây mỏi mệt nằm ườn ngủ một mạch cho đến tận chiều tối. Nhìn kỹ lắm mới thấy những dải mây mảnh như khói lười nhác trôi uể oải phía dưới. Những tảng mây ngủ im lìm như chết và những dải mây mỏng tang chẳng rõ hình thù không gợi ra được chuyện gì. Có lần bố hỏi có muốn chơi thả diều không. Vũ lắc đầu. Nó không thích những chiếc diều nhỏ xíu như những con nhặng ngớ ngẩn cứ bay lắc la lắc lư nguyên một chỗ chẳng có gì thú vị.
Chúng cũng rất giống những mẩu vụn rác vương vãi trên nền trời. Nó còn biết, ở dưới đất, cuối sợi dây diều là một thằng bé ngỗ ngược, lêu lổng hay bắt nạt những đứa trẻ nhút nhát như nó. Nhưng tiếng sáo diều lại rất hấp dẫn.
– U-u… Hu-u-u…
Tiếng kêu da diết mãi không dứt như gắn chặt vào những đám mây. Khi trời bắt đầu tối, những ngôi sao đã mọc, không còn nhìn thấy chiếc diều mà tiếng kêu hu-u-u vẫn ngân nga khắp bầu trời.
“Đó là tiếng một con chim trời khóc gọi một con chim bạn mà nó không bao giờ gặp lại được nữa”. Bố thở dài bảo rằng mẹ đã nói với bố như thế.
Mẹ bảo: Những người tốt khi chết đi linh hồn của họ được bay lượn vui chơi giữa trời. Họ chơi trò trốn tìm với nhau sau những đám mây, như những đứa trẻ trên sân trường trong giờ ra chơi. Được bay lượn giữa những đám mây thì thú vị biết bao.
Mẹ cũng đang ở trên ấy. Thỉnh thoảng mẹ từ sau một đám mây ló mặt ra tươi cười nhìn nó, những sợi tóc mai ướt mồ hôi dính trên gò má ửng hồng, như ngày xưa nấu cơm xong, mẹ vẫn ngồi ngoài cửa nhìn những đám mây, đợi bố về. “Con có nhìn thấy mẹ không?”- Bố hỏi. Thằng bé gật đầu, vẫy vẫy một đám mây trắng nõn.
Còn những kẻ độc ác xấu xa và ma quỷ thì ở sâu dưới đất. Tít mãi âm ti lạnh lẽo đen ngòm như đêm. Nơi không có ban ngày và những đám mây.
Có hôm trời biến thành biển xanh có các hòn đảo với những con thuyền và nhiều loài cá bơi lội. Có chàng hiệp sĩ đánh nhau với bầy thủy quái, lũ cướp biển để cứu người lương thiện.
Có nàng tiên cá tóc dập dờn trên mặt sóng đẹp mê hồn, và có cả kho báu chứa trong con tàu đắm dưới đáy biển sâu để giúp người nghèo dũng cảm trở thành giầu có, sung sướng.
Nó không thích mùa đông. Trời xám ngắt, lạnh buốt. Những đám mây đẹp kéo nhau đi tránh rét. Chỉ còn những tấm mền chăn nát và đám quần áo cũ rách rưới bừa bãi khắp nơi. Những thứ vứt đi ấy không kể được chuyện gì hay cả.
Mùa hè năm ấy bầu trời trên khu làng luôn có những chiếc máy bay dữ tợn ầm ầm bay qua. Thằng bé thường phải xuống hầm trú ẩn, rất ít khi được ngồi nhìn mây. Những đám khói đen đặc từ mặt đất bốc lên cuồn cuộn như con quái vật khổng lồ đang vươn mình lên cao nhìn quanh tìm mồi. Cũng giống như có kẻ đổ mực lên trang sách thần tiên của nó. Cả lửa nữa, lửa cháy xém những khoảng trời cổ tích.
Một buổi chiều, trên rất cao có một chiếc máy bay nhỏ màu bạc loạng choạng bay qua làng, im lặng không có tiếng động cơ.
Máy bay của ta trúng đạn trong một cuộc không chiến. Phi công bị thương vẫn cố đưa máy bay về phi trường. Những người lớn tụ tập, ngửa mặt lên trời bàn tán thế. Mọi người nín thở theo dõi chiếc MIG bay như lết đi kéo theo một dải khói dài màu nâu như vệt máu trên bầu trời lặng gió tím sẫm. Nó khóc và nhìn theo mãi con chim bé bỏng bị thương đang cố bay về tổ với mẹ.
Có hôm, những đám mây rực rỡ ánh kim biến đi đâu mất. Chỉ còn toàn một thứ mây xám hoặc đen kịt. Bố nó bảo mây đã mặc quân phục. Sắp có một trận đánh nhau của những đám mây. Chúng kết thành từng mảng lớn nặng nề dữ tợn lừ lừ bay trên nền trời âm u rồi lao vào nhau đến tóe lửa bật ra những tiếng nổ dữ dội. Những đám mây đánh nhau đến tan tác hỗn loạn và nước trút xuống ào ạt mù mịt trời đất. Những tiếng gầm thét ầm ầm trong cuộc vật lộn quyết tử.
Mây cũng đánh giết nhau, cũng chảy máu thành sông và rền rĩ đau đớn. Bố nó bảo thế, làm thằng bé khóc òa lên.
“Ông ác vừa vừa chứ! ”- Anh cán bộ kỹ thuật định bụng khi gặp lại gã bạn hoạ sĩ sẽ mắng hắn như vậy. Nhưng chắc gã gàn bướng ấy sẽ cười khì: “ Thằng bé hèn quá. Phải cho làm cho nó cứng cáp lên.”
– Không phải như bố cháu nói đâu Vũ ạ. Mẹ cháu bảo, đấy là những đám mây thương lũ cỏ cây bị nắng khát nên đã đem nước từ sông hồ đến tưới cho chúng. – Anh cán bộ kỹ thuật bịa chuyện một cách vụng về .
– Thật không ?- Thằng bé mở to đôi mắt ướt, hoài nghi.
– Thật chứ. Rồi cháu xem. Chiều mai cháu lại thấy những đám mây đẹp. Bây giờ mây mặc quần áo lao động màu sẫm để đi chở nước. Tiếng ầm ầm ấy là những thùng, xô của chúng va vào nhau.
Anh cán bộ kỹ thuật đã không bị coi là một người lớn dối trá, vì hôm sau có một buổi chiều bình yên hiếm hoi. Thằng bé thấy lại những đám mây thân thuộc diễu hành trên bầu trời lộng lẫy, trình diễn những câu chuyện thần tiên.
Truyện ngắn ngày xưa tôi viết chỉ có thế. Hồi ấy tôi đã không nỡ hay tự thấy là không nên viết cái kết thực như thế này :
Hơn một tháng sau nữa, gã họa sĩ vẫn chưa trở về và cũng không nhắn tin tức gì thêm. Thằng Vũ vẫn ngồi ngắm mây mỗi buổi chiều, nhưng nó có vẻ bồn chồn. Bây giờ nó thường hay hình dung ra bầu trời là biển. Bố nó khi thì ở trên một hòn đảo, khi ở trên một con tàu vẫy tay rối rít và mỉm cười với nó: “ Nhóc ! Bố ở đây ! ”
Một tháng nữa qua. Cơ quan tôi sắp chuyển đến một vùng núi xa. Gã họa sĩ vẫn chưa về. Gã không thuộc cơ quan đoàn thể nào, chẳng biết hỏi ở đâu.
Rồi một buổi chiều, có một người đàn bà gầy quắt đeo chiếc bị cói tìm đến chỗ tôi ở. Bà ta đứng giữa nhà hỏi tôi, giọng quê mùa oang oang:
– Ơ.. cho tôi hỏi, chú là chú Vũ làm ở Ty Kiến trúc, sơ tán về đây phải không?
– Vâng! Có chuyện gì ạ ? – Tim tôi đập mạnh, linh cảm về một điều chẳng lành.
– Chả là thế này, tôi là vợ ông Võng, bác họ thằng cháu Vũ đây…
Điều tệ hại nhất đã đến. Con tàu có anh bạn họa sĩ của tôi bị đánh chìm ngoài khơi. Bố thằng Vũ đã chết. Giấy báo tử gửi về quê. Chẳng còn ai là ruột thịt. Vợ chồng ông Võng đón đứa cháu họ mồ côi về nuôi làm con, cũng là để có thêm người đỡ đần việc nhà cửa đồng áng sau này.
Thằng Vũ nhớn nhác. Nó giơ tay ra phía trước như muốn níu bám vào một vật gì đó. Người bác họ không để ý đến sự hốt hoảng tuyệt vọng ấy; bà vẫn kể lể dài dòng về mối quan hệ họ hàng giữa ông chú ruột của chồng bà với bà nội thằng Vũ. Còn tôi đang cố đọc những chữ đánh máy nhoè mờ xác nhận cho vợ chồng ông Võng được nuôi thằng Vũ. Mãi sau này tôi vẫn ân hận là lúc đó đã không ôm chặt lấy thằng bé. Nó không khóc, nhưng thân hình bé bỏng run lên, cặp mắt trong veo dại hẳn đi. Bầu trời sập đổ, không còn những đám mây rực rỡ với những câu chuyện thần tiên nữa.
Giá mà tôi có thể giữ thằng Vũ lại để chiều chiều nghe nó ấp úng ngọng nghịu kể về chuyện những đám mây. Nhưng tôi không có quyền .
– Vậy chứ… chúng tôi cảm ơn chú nhá. – Bà Võng cười mãn nguyện như đã tậu được một con nghé giá hời – Thằng cu, khoanh tay chào chú đi rồi về kẻo tầm tối máy bay nó hay bỏ bom bến đò lắm. Gớm, áo xống gì mà lụng thụng như áo tế thế kia. Về quê chăn trâu cắt cỏ thì cởi trần cho mát.
Tôi tiễn thằng Vũ ra đầu làng, đúng cái nơi trước kia tiễn bố nó. Tôi đứng nhìn theo cái bóng nhỏ xíu đầu trọc áo rộng thùng thình khoác cái túi vải lút cút đi bên cạnh ngườì đàn bà gầy đét lòng khòng, in hình trên nền trời đầy mây.
Thằng Vũ chỉ kịp đem theo chiếc vỏ ốc. Nó bỏ quên con ngựa làm bằng ống đựng thuốc cảm. Tôi nghĩ, về với vợ chồng ông Võng, nó cũng sẽ phải bỏ lại cả bầu trời chiều lộng lẫy kia nữa.
Con ngựa không có chân ấy tôi giữ được ít lâu, rồi sau này chuyển chỗ nhiều lần đã bị thất lạc cùng với bản thảo truyện ngắn này và nhiều thứ quý giá khác nữa. Cả bức ký hoạ về con thuyền vỡ cũng không còn.
Những đám mây rực rỡ mà thằng bé bỏ lại thì vẫn còn đó. Nhưng với tôi, thời gian và cuộc sống khắc nghiệt đã khiến tôi luôn chăm chú những gì ở mặt đất, rất ít khi nhìn lên bầu trời đầy khói bụi của đô thị. Tôi cũng đã đánh mất bầu trời thần tiên ấy từ lâu rồi.
Bão Vu
