Từ sau năm 1945 đến nay, nền văn chương nước nhà luôn được tô đậm bởi một đội hình nhà văn – chiến sĩ trưởng thành từ trong khói lửa của cách mạng và chiến tranh. Nhằm giữ gìn và phát huy những giá trị làm nên bản sắc văn chương nước nhà, Hội Nhà văn Việt Nam cho xuất bản Tuyển tập văn xuôi và Tuyển tập thơ thế hệ nhà văn chống Mỹ cứu nước.
Kỳ này vanhaiphong.com xin được giới thiệu cùng bạn đọc truyện ngắn “Người tị nạn” của nhà văn Lê Vĩnh Hòa in trong Tuyển tập văn xuôi thế hệ nhà văn chống Mỹ cứu nước – NXB Hội Nhà văn 2014.
LÊ VĨNH HÒA
(1932-1967)
HỌ VÀ TÊN KHAI SINH: ĐOÀN THẾ HỐI. SINH NGÀY 6 THÁNG 10 NĂM 1932, TẠI MỸ HIỆP, PHÚ MỸ, THUỞ NHỎ SỐNG Ở RẠCH GIÁ, KIÊN GIANG. HỒI ĐẦU KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC THIẾU NHI Ở RẠCH GIÁ. SAU KHI HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC NGUYỄN VĂN TỐ, VỀ LÀM VIỆC Ở BỘ TƯ LỆNH PHÂN KHU MIỀN TÂY, RỒI CHUYỂN SANG HỘI LIÊN VIỆT TỈNH SÓC TRĂNG. SAU 1954: Ở LẠI CHIẾN TRƯỜNG LÀM CÔNG TÁC THANH VẬN VÀ VIẾT VĂN. BỊ ĐỊCH BẮT GIAM THÁNG 10-1958, CUỐI 1963: RA KHỎI NHÀ GIAM CỦA GIẶC, TIẾP TỤC HOẠT ĐỘNG. HY SINH NGÀY 7 THÁNG 1 NĂM 1967.
NGƯỜI TỊ NẠN
Trưởng chi thông tin quận My Xuyên có bộ mặt tai tái như mặt đàn bà đau máu. Lúc nói năng, hắn ta ít khi nào để cho cặp giò được yên chỗ. Đó là cái thói quen còn sót lại của thời kỳ hắn đi theo gánh hát Sơn Đông đại lý lưu động cho nhà thuốc Thảo Nam Sơn chuyên trị các chứng bệnh phong tê bại xuội. Dấu vết của thời kỳ đó còn rõ hơn ở chỗ mỗi khi chấm dứt câu nói, hắn thường khuỳnh hai chưn ra, năm đầu ngón tay chúm lại dường như đang cầm một cái hộp tưởng tượng đưa thẳng lên trời. Vì, dù bỏ nghề đã lâu, anh ta vẫn tưởng cứ mỗi lần nói xong là phải cầm hộp thuốc Thảo Nam Sơn đưa cao lên để cho “chư quân nhìn kỹ kẻo lầm thứ giả mạo”.
Tại đại hội thông tin tâm lý chiến toàn tỉnh Ba Xuyên, anh ta đã được tên giám đốc chiến tranh tâm lý từ Sài Gòn xuống dự hội, cực lực đề cao cho là người có nhiều khả năng và sáng kiến về tuyên truyền hơn hết trong số các cán bộ có mặt. Anh ta thật không ngờ cái nghề hát Sơn Đông, chuyên nói phét để bán thuốc cao đơn hoàn tán, nó lại giúp cho nghiệp vụ thông tin của chánh phủ cộng hòa này nhiều kinh nghiệm tốt đến như vậy.
Mấy hôm nay anh ta đang chạy tháo mổ hôi để chuẩn bị cuộc lễ. Dĩ nhiên là nếu mỗi ngày cứ cho chiếc xe thông tin đi rao: tháng này có hai ngàn Việt cộng về với “quốc gia”, tháng khác có mươi ngàn dân chúng trốn khỏi vùng cộng sản… mà chẳng ai được thấy mặt mũi cụ thể ra sao thì cũng thật là chán ngắt.
Phải có sáng kiến mới! Chính là trưởng chi thông tin Mỹ Xuyên đã nêu ra sáng kiến đó và bây giờ thì mọi việc đều xong xuôi, chỉ còn đợi ngày khai mạc.
*
Hai mươi ba tên công an chánh ngạch và chỉ điểm viên được phân bố rải rác từ Cầu Sắt tới Lò Heo tận hồi nửa đêm để dòm hành và sục sạo người đi dự lễ.
Ba mươi hai tên lính dàn hầu, một đội kèn đồng và hai tên lính đánh trống chực sẵn trước cổng trường nam tiểu học từ hồi mờ mờ đất.
Đúng chín giờ sáng, đoàn xe ngừng trước cổng. Sau một tiếng hô dậy đất, kèn thổi tò te, trống đánh cà rụp cà rừng inh tai điếc óc. Đi đầu là tên cố vấn chánh trị Mỹ chuyên trách về vấn đề “bình định” cao lêu nghêu như con sếu. Đại úy quận trưởng, quân phục đại lễ, tay cầm “can” ngắn, chạy lạch bạch theo sau. Kế bên là phó quận phụ tá hành chánh mang bộ mặt nhăn nhó kinh niên. Rồi tới trưởng chi công an đầu cúi gằm gằm, lì lịt. Sau đó là linh tinh bát nháo một bầy thợ chụp hình, phóng viên lượm tin vặt, phái viên đài tiếng nói Ba Xuyên và một lô công chức vô công rồi nghề, từ tên nữ trợ tá quân đội mặc váy nhà binh cụt ngủn để lòi hai ống chưn đầy thẹo ghẻ giang mai cho tới tên phán già ghiền á phiện vừa đi vừa ho khù khụ.
Từ đầu sân, trưởng chi thông tin cúi rạp mình chào mời “quan khách” vào an tọa.
Ngoài rào, con nít đứng chàng hảng chống tay vào háng tò mò nhìn vô, cười hô hố.
Trưởng chi thông tin hất hàm ra lệnh. Cánh cửa lớp năm từ sáng đến giờ vẫn đóng kín bỗng mở toang ra. Mười mấy tên “tị nạn” bị nhốt lâu nực nội lấy cùi chỏ thúc nhau chen lấn bước ra ngoài.
– Thưa quý vị, thưa toàn thể đồng bào, đây là những người từng biết rõ cộng sản, đã sống chung với cộng sản, nhưng cuối cùng vì không chịu nổi cảnh áp bức nên đã trốn về vùng tự do. Xin trân trọng giới thiệu…
Tên trưởng chi cao giọng sủa vào máy phóng thanh. Cố vấn Mỹ mặt đỏ gay, mắt xanh lè như mắt mèo bước tới, đưa tay lên gần vai một tên “tị nạn” đang đứng khúm núm trước mặt nó, cho đám thợ chụp hình châu máy vào bóp tí ta tí tách. Xong, nó vội rút tay lại thọc sâu vào túi quần. Quận trưởng đứng lên, mở tờ giấy đánh máy ra, trịnh trọng được lời “hiểu dụ”.
Đang lúc ấy bỗng có tiếng một người đàn bà kêu lên the thé:
– Thầy đội Rỗ!
Một tên “tị nạn” cao lớn rỗ mặt, giựt mình đánh thót, lủi sâu vô trong đám kia, nghiêng đầu một bên giả bộ đang chăm chú lắng nghe diễn thuyết.
Người đàn bà tay bưng rổ hẹ đã chen qua khỏi đám con nít. Trưởng chi thông tin hai tay chắp để trước bụng đang nghiêng mặt ngó thẳng tới trước chợt nghe lạo xạo, quay lại và kêu hốt hoảng:
– Trật tự, chị kia!
Nhưng chị đã lướt được tới sát hàng rào cảnh sát, vừa thở hào hển vừa gọi lớn:
– Nè ông đội Rỗ! Bộ ông tưởng ông bận đồ bà ba đen rồi tôi nhìn mặt ông không được sao?
– Ê, con mẹ ba trợn, giữ trật tự chớ.
– Trật tự cái con khỉ mốc! Thiếu tiền bún của người ta hứa đầu tháng lãnh lương trả, bây giờ tính đi “tị nạn” ở đâu, mai chiều ai biết ngả nào mà theo đòi!
Qua mấy phút ngạc nhiên, chưng hửng, toàn khu sân lễ, người ta chỉ còn nghe tiếng cười sặc sụa, tiếng quát tháo của cảnh sát, tiếng cãi cọ của người đàn bà, tiếng chửi rủa tục tằn, tiếng giày đi vội vã, tiếng xe nổ máy ầm ĩ ngoài đường.
Còn lại trong sân, tô hô chỉ có “ông trưởng chi thông tin” quận Mỹ Xuyên kiêm trưởng ban tổ chức đứng chết sững như trời trồng, bộ mặt chai ngắt sượng sùng đến mức không còn sách vở văn chương nào diễn tả nổi…
L.V.H