“Nhắm mắt nhìn trời”: Cái nhìn trực diện vào đời sống

Sáng ngày 15/4 tại trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam (số 9 Nguyễn Đình Chiểu, Hai Bà Trưng, Hà Nội) đã diễn ra buổi giới thiệu tiểu thuyết “Nhắm mắt nhìn trời của nhà văn Nguyễn Xuân Thủy”…

Sáng ngày 15/4 tại trụ sở Hội nhà Văn Việt Nam (số 9 Nguyễn Đình Chiểu, Hai Bà Trưng, Hà Nội) đã diễn ra buổi giới thiệu tiểu thuyết “Nhắm mắt nhìn trời” của nhà văn Nguyễn Xuân Thủy. Buổi giới thiệu do Ban Nhà Văn Trẻ – Hội Nhà Văn Việt Nam tổ chức, với sự góp mặt của nhiều nhà văn, nhà phê bình và báo chí.

Nhà văn Võ Thị Xuân Hà khai mạc buổi giới thiệu tiểu thuyết “Nhắm mắt nhìn trời”.

“Nhắm mắt nhìn trời” là tiểu thuyết mới nhất của nhà văn Nguyễn Xuân Thủy, vừa được NXB trẻ phát hành, với đề tài về sự chuyển mình đô thị hóa ở một vùng nông thôn ngoại thành Hà Nội phá đi sự bình yên vốn có, thay vào đó là sự xô bồ, bát nháo. Mỗi con người dù định cư hay tạm cư ở vùng đất này đều phải trải qua những thử thách về lương tâm và trách nhiệm, trước những cái ác, cái xấu, đều phải đấu tranh giữa sự sinh tồn và bảo toàn nguyên tắc sống, bảo toàn tính thiện.

“Nhắm mắt nhìn trời” bao chứa những bộn bề, ngổn ngang với nhiều nhân vật, nhiều chi tiết cảm giác như đến mức thừa thãi. Nhân vật chính của tiểu thuyết là nhà văn, nhà báo Nguyễn, một người có vẻ như lạc thời, luôn luôn phải đối mặt với những bài toán thiên lương, những tự vấn lương tâm và trách nhiệm, những va đập về tự trọng của người trí thức. Nhà phê bình Nguyễn Hòa đã ví nhân vật, nhà văn – nhà báo Nguyễn như củ cái của chùm khoai sọ các nhân vật đông đảo bám vào như Tâm mặt qủy, Thành, Nhợn, Trí… Anh nói rằng, ở tiểu thuyết này Nguyễn Xuân Thủy dường như đã nói không với những gì hoa mĩ để có một cái nhìn trực diện vào những sự “lộn tùng phèo” của xã hội.

Sách của nhà văn Xuân Thủy trưng bày tại buổi giới thiệu

Ở “Nhắm mắt nhìn trời” có sự xuất hiện của rất nhiều nhân vật, được nhà văn Phong Điệp trong vai trò MC khái quát lại, nổi lên chùm nhân vật bất hảo, chùm nhân vật dưới đáy xã hội, chùm nhân vật trí thức… tuy nhiên mỗi nhân vật đều có hình khối sắc nét, không bị đồng dạng hay lẫn vào nhau. Các nhà phê bình dự buổi ra mắt cũng coi đây như một thành công của cuốn tiểu thuyết.

Tác giả đã gửi gắm nhiều điều vào tác phẩm của mình, buộc người đọc phải suy nghĩ trước những vấn đề mặt trái của cuộc sống hiện đại, về ứng xử giữa người với người, về việc làm sao để không phải nhắm mắt lại làm ngơ trước những thực tại vốn rất dễ khiến con người mất niền tin và mệt mỏi. Như nhà phê bình Nguyễn Hòa nhận định: Khi gấp cuốn sách lại, những ai còn một chút thiên lương sẽ buộc phải suy nghĩ.

Trong bài cảm nhận ban đầu về tiểu thuyết “Nhắm mắt nhìn trời”, nhà phê bình Văn Giá viết: “Thủy viết văn như cào xé gan ruột, như phản ứng trước thực tại phi nhân tính của thời này, ở đây, bây giờ, nơi tất cả chúng ta đang sống, đang hứng chịu và cũng đang góp phần hủy hoại. Điều này xác nhận tư cách của một người cầm bút đầy trách nhiệm, trách nhiệm một cách đau đớn và tuyệt vọng trước đời sống này. Đó cũng là phía khác của một tình yêu to lớn đối với đời sống này”. Nhà phê bình Bùi Việt Thắng coi “Nhắm mắt nhìn trời” là sự phát lộ Nguyễn Xuân Thủy tiểu thuyết. Ông nói về cuốn sách: “Nhắm mắt nhìn trời – tôi coi đây là “lối rẽ” của Nguyễn Xuân Thủy. Nhưng rẽ không phải để chia tay, để đoạn tuyệt với ai, với điều gì đó mà để đi tiếp”.

Nhà phê bình Bùi Việt Thắng cảm nhận, “Nhắm mắt nhìn trời” là một lỗi rẽ của Nguyễn Xuân Thủy.

Trả lời câu hỏi về việc một số chương đoạn nói về nhân vật có danh xưng Nhợn cứt liệu có hơi quá tay, tác giả cho biết: “Thứ mà người ta văng ra mỗi khi bức xúc, mỗi khi bực bội, thứ được cho là cặn bã, hạ đẳng trong mọi thứ nó sẽ được nhìn nhận khác đi ở nhân vật của tôi. Tần suất xuất hiện dày cũng đơn giản bởi nhân vật của tôi có lý lịch gắn liền với nó, ăn đời ở kiếp với nó, dựng nghiệp từ nó. Một kẻ gần hết cuộc đời đi hót cứt để bán, cứt là thứ dựng nghiệp thì với anh ta nó cũng như thuốc với bác sĩ, như ốc vít với thợ cơ khí, như chữ với nhà văn vậy”.

Ban Nhà văn Trẻ tặng hoa chúc mừng tác giả “Nhắm mắt nhìn trời”.

Nhà văn Võ Thị Xuân Hà – Trưởng ban Nhà văn Trẻ, Hội Nhà văn Việt Nam – đơn vị tổ chức buổi giới thiệu “Nhắm mắt nhìn trời” đã nói tại buổi ra mắt sách đại ý rằng, tại Hội nghị viết văn trẻ lần thứ 8, Nguyễn Xuân Thủy có tham luận “Mỗi người viết trẻ hãy là một thợ lặn giỏi” thì ở tiểu thuyết mới này, những suy tư, quan niệm về nghề của anh đã được chứng thực. “Hôm nay chúng ta đã được nghe ý kiến của người “thợ lặn” kể lại câu chuyện mà mình chứng kiến trong biển đời, qua góc nhìn của một người viết văn mặc áo lính, một người viết văn làm báo, viết báo, một người viết văn đắm mình cạn kiệt để viết. Một tác phẩm văn học khi mở những trang đầu tiên đã có thể hé lộ thông điệp cho người đọc về sự hấp dẫn hay không, ngay từ những trang đầu tiên của “Nhắm mắt nhìn trời” rất mừng là tôi đã nhận được thông điệp ấy”, chị nói.

Ngày 20-4, tiểu thuyết “Nhắm mắt nhìn trời” và tác giả cũng sẽ có buổi trình diễn tại Lễ khai mạc Ngày hội sách và văn hóa đọc tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội).