Vanhaiphong- Chiến tranh đã chìm vào dĩ vãng, tiếng súng đã lặng im nơi những viện bảo tàng, nhưng sự thật thời bi hùng của đất nước vẫn còn rung trong bài lịch sử và mỗi vần thơ của những ngày xưa ấy. Những người trẻ hôm nay khi đọc lại vẫn thấy một sự va đập của quá khứ vào hiện tại, nhen lên nơi trái tim một tình yêu Tổ quốc “Gió nói, tôi nghe những tiếng thì thào/ “Khi Tổ quốc cần họ biết sống xa nhau…”.
Nguyễn Mỹ
Cuộc chia ly màu đỏ
Đó là cuộc chia ly chói ngời sắc đỏ
Tươi như cánh nhạn lai hồng
Trưa một ngày sắp ngả sang đông
Thu, bỗng nắng vàng lên rực rỡ.
Tôi nhìn thấy một cô áo đỏ
Tiễn đưa chồng trong nắng vườn hoa.
Chồng của cô sắp sửa đi xa
Cùng đi với nhiều đồng chí nữa
Chiếc áo đỏ rực như than lửa
Cháy không nguôi trước cảnh chia ly
Vườn cây xanh và chiếc nón trắng kia
Không giấu nổi tình yêu cô rực cháy
Không che được nước mắt cô đã chảy
Những giọt long lanh, nóng bỏng, sáng ngời
Chảy trên bình minh đang hé giữa làn môi
Và rạng đông đang hừng trên nét mặt
Một rạng đông với màu hồng ngọc
Cây si xanh gọi họ đến ngồi
Trong bóng rợp của mình, nói tới ngày mai…
Ngày mai sẽ là ngày sum họp
Đã tỏa sáng những tâm hồn cao đẹp!
Nắng vẫn còn ngời trên những lá si
Và người chồng ấy đã ra đi…
Cả vườn hoa đã ngập tràn nắng xế
Những cánh hoa đỏ vẫn còn rung nhè nhẹ
Gió nói, tôi nghe những tiếng thì thào
“Khi Tổ quốc cần họ biết sống xa nhau…”.
Nhưng tôi biết cái màu đỏ ấy
Cái màu đỏ như màu đỏ ấy
Sẽ là bông hoa chuối đỏ tươi
Trên đỉnh dốc cao vẫy gọi đoàn người
Sẽ là ánh lửa hồng trên bếp
Một làng xa giữa đêm gió rét…
Nghĩa là màu đỏ ấy theo đi
Như không hề có cuộc chia ly…
Nhà thơ Nguyễn Mỹ với “Cuộc chia ly màu đỏ”
Nguyễn Mỹ sinh ngày 21-2-1935 tại thôn Trung Lương, xã An nghiệp, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Anh lớn hơn tôi 3 tuổi, hồi còn học ở trường trung học địa phương, anh học trên tôi 2 lớp, rồi xung phong nhập ngũ vào quân đội trước tôi 1 năm. Trong chiến dịch AtLăng đầu năm 1954 chống thực dân Pháp xâm lược, anh và tôi cùng chiến đấu ở chiến trường tỉnh Phú Yên.
Sau Hiệp định đình chiến Giơnevơ, chúng tôi cùng tập kết ra miền Bắc. Năm 1959 anh và tôi cùng tham gia chiến đấu ở chiến trường Xiêng Khoảng Lào) để giúp bạn. Những năm tháng chiến đấu ấy tôi bị thương, anh có đến trạm xá mặt trận thăm tôi và tặng tôi 1/2kg đường cát trắng để bồi dưỡng sức khỏe. Hoàn thành xong nhiệm vụ giúp bạn, đơn vị về nước đóng quân ở huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.
Tôi ở Trung đoàn 90, Sư đoàn 324 đóng quân ở Đồi Hao; anh ở Trung đoàn 14, Sư đoàn 324 đóng quân ở Đồi Si, cách nhau chừng 4km. Tuy vậy thỉnh thoảng những ngày chủ nhật chúng tôi vẫn thường gặp nhau khi đi dạo phố Chợ Rạng, hoặc những lần được Phòng chính trị sư đoàn triệu tập về để viết bài, viết tin cho tờ tin của sư đoàn trong một đợt tuyên truyền nào đó.
Năm 1960, cấp trên cho tôi đi học lớp bồi dưỡng văn hóa của Bộ Tư lệnh pháo binh, rồi sau đó được đi đào tạo lớp sĩ quan ở trường sĩ quan pháo binh thời gian hơn 3 năm. Tốt nghiệp ra trường, tôi về làm phóng viên Báo Quân khu ba, rồi về Tổng Cục Chính trị làm phóng viên Báo Quân đội nhân dân. Lúc ở chiến trường miền Nam, tôi được tin anh Nguyễn Mỹ cũng đã vào chiến trường Liên khu V và đang làm phóng viên mặt trận của Báo Cờ giải phóng Trung Trung bộ. Nhưng vì lúc đó tôi và anh Nguyễn Mỹ mỗi người đang làm nhiệm vụ ở mỗi chiến trường khác nhau nên không thể nào gặp nhau được.
Sau này tôi mới biết tin anh Nguyễn Mỹ đã hy sinh ngày 16-5-1971 trên bờ sông Đắk Tu, huyện Trà My, tỉnh Quảng Nam trong lúc đang đi công tác cơ sở bị địch phục kích. Nguyễn Mỹ bắt đầu có thơ đăng trên tạp chí Văn nghệ Quân đội từ năm 1957.
Mặc dù tác phẩm của anh để lại không nhiều, nhưng chỉ với bài thơ “Cuộc chia ly màu đỏ” (năm 1964), Nguyễn Mỹ đã được nhiều thế hệ đọc giả yêu mến, ngưỡng mộ. Đó là một bài thơ dù viết về chuyện chia tay ra trận giữa lúc cuộc chiến đấu chống đế quốc Mỹ của dân tộc ta đang đến hồi ác liệt nhưng không hề cương mà vẫn nhuần nhị, tinh tế tình yêu quê hương, đất nước rất thuần khiết và cảm xúc tự tin dạt dào.
Màu đỏ của cuộc chia ly trong thơ Nguyễn Mỹ đã trở thành cao cả, thiêng liêng mà một thời có hàng vạn, hàng vạn người trẻ tuổi đã làm được và hoàn tất sứ mệnh vinh quang, chiến đấu để giành lại độc lập cho non sông đất nước, quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh, hy sinh tình riêng vì nghĩa lớn…
Ba mươi sáu năm sau ngày Nguyễn Mỹ hy sinh, sự mất mát đau thương của những người yêu quý ông phần nào được bồi đắp bởi Nguyễn Mỹ là một trong những người được truy tặng đợt đầu “Huy chương vì sự nghiệp báo chí Việt Nam” và “Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật”…
Nhân dịp về thăm lại căn cứ của Khu ủy V, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã đến thăm và thắp nén hương trên phần mộ của nhà thơ liệt sĩ Nguyễn Mỹ tại nghĩa trang liệt sĩ Bắc Trà My, giữa núi rừng Trà My xanh thẳm, phần mộ của nhà thơ vẫn luôn thắm tươi sắc đỏ của những đóa hoa.
Tô Phương