Ngày 11.6, tại thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, diễn ra Lễ trao Giải thưởng Văn học sông Mê Kông năm 2016. Đoàn nhà văn Việt Nam do nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam làm trưởng đoàn. Giải thưởng văn học Mê Kông năm nay được trao cho nhiều nhà văn các nước: Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanma, Trung Quốc. 2 nhà văn Việt Nam được trao giải lần này là nhà văn Nguyễn Bắc Sơn và nhà thơ Lê Văn Vọng. Xin trân trọng giới thiệu bài phát biểu của nhà thơ Trần Đăng Khoa trong lễ trao giải thưởng này.
Ngày 11.6, tại thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, diễn ra Lễ trao Giải thưởng Văn học sông Mê Kông năm 2016. Đoàn nhà văn Việt Nam do nhà thơ Trần Đăng Khoa, Phó chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam làm trưởng đoàn. Giải thưởng văn học Mê Kông năm nay được trao cho nhiều nhà văn các nước: Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanma, Trung Quốc. 2 nhà văn Việt Nam được trao giải lần này là nhà văn Nguyễn Bắc Sơn và nhà thơ Lê Văn Vọng. Xin trân trọng giới thiệu bài phát biểu của nhà thơ Trần Đăng Khoa trong lễ trao giải thưởng này.
TRẦN ĐĂNG KHOA
Thưa các quý vị!
Trước hết, thay lời nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam và các nhà văn Việt Nam, tôi xin trân trọng chào mừng các quý ông quý bà cùng các bạn đồng nghiệp. Đặc biệt là các nhà văn, nhà thơ vừa được trao Giải thưởng Sông Mê Kông.
Thật thú vị khi chúng ta được ngồi với nhau, vui vẻ và yên bình tại đây, trong một thế giới quay đảo đến chóng mặt. Sự suy thoái kinh tế toàn cầu. Nạn khủng bố kinh hoàng và chiến tranh đẫm máu ở nhiều khu vực trên thế giới. Không ngày nào hành tinh của chúng ta không có máu đổ. Vậy mà giữa thành phố Côn Minh của tỉnh Vân Nam xinh đẹp và thơ mộng, các nhà văn đại diện cho nhiều vùng văn hóa dọc triền sông Mê Kông lại gặp nhau ở đây, lại nói với nhau bằng ngôn ngữ văn chương, ngôn ngữ của tình yêu và hòa bình. Nếu vị Tổng thống nào, nếu vị Tướng lĩnh phụ trách các bộ máy chiến tranh nào cũng như các nhà thơ nhà văn chúng ta ngồi đây thì tình yêu sẽ tràn ngập thế gian. Sẽ không có chiến tranh. Không có máu chảy. Không có những kiếp người bị đọa đày. Nếu có xung đột thì chỉ là cuộc giao chiến của các nhà phê bình văn chương. Nhưng đó lại là những cuộc giao chiến hòa bình. Các nhà văn chúng ta có thể mỉm cười ngồi xem họ, như xem những ngài Hiệp sĩ Đonkiote đang chiến đấu với những cái cối xay gió.
Thưa các quý vị!
Cùng ngồi ở đây, nhưng chúng ta lại đến từ nhiều nền văn hoá khác nhau, nói nhiều ngôn ngữ khác nhau, và cùng uống chung một nguồn nước trong lành. Đó là nguồn nước sông Mê Kông, con sông huyền diệu và kỳ vĩ đã bồi đắp lên đất nước của mỗi chúng ta, cùng các nền văn hoá phong phú, trong đó, tinh tuý nhất là văn chương. Hôm nay, những đại diện của các nền văn chương tinh tuý ấy đã có mặt ở đây, đã được trao Giải thưởng cao quý mang tên con sông Mẹ vĩ đại. Mong sao các tác phẩm xuất sắc này, còn đi được xa hơn, đến được với đông đảo các tầng lớp bạn đọc, cùng uống chung dòng nước sông Mê Kông, và sau nữa là bạn đọc toàn cầu. Đó là quảng bá, là dịch các tác phẩm đoạt giải cùng các tác phẩm xuất sắc khác của mỗi nước.
Hiện nay ở Việt Nam, việc dịch và xuất bản những cuốn sách dịch chúng tôi làm rất tốt. Có thể nói trên trời dưới sách. Trong đó có đến một nửa là sách dịch. Một cuốn sách mới vừa có tiếng vang trên thế giới thì ngay lập tức đã có bản dịch in ra ở Việt Nam. Và đó là việc chúng tôi đã làm từ nhiều chục năm nay. Có cuốn có nhiều bản dịch khác nhau, in ở nhiều nhà xuất bản khác nhau. Tôi có thể nói rằng, ở Việt Nam bây giờ, ngay cả người không biết ngoại ngữ cũng không hề lạc hậu với văn học thế giới. Trong đó có nhiều bản dịch được các học giả có chuyên môn cao đánh giá là hay không thua kém bản gốc. Quả thật tinh hoa của nhân loại đã hòa nhập với Việt Nam, góp phần bổ sung và làm phong phú thêm đời sống tinh thần của đất nước chúng tôi. Không kể các nước phương Tây, như Mỹ, Pháp, Đức và rất nhiều nước khác, chỉ riêng Trung Quốc, tác phẩm của các bạn đã tràn ngập Việt Nam, bao gồm tiểu thuyết, truyện kiếm hiệp, truyện ngắn và cả phim truyện, phim truyền hình. Không chỉ các tác gia kinh điển hay các tác giả lớn đương đại, mà ngay cả các tác giả trẻ cũng được dịch rất nhiều. Nhưng tác phẩm của Việt Nam, cũng như của các nước bạn trong khu vực, được dịch sang Trung Quốc lại rất ít. Nếu không nói là các bạn dường như chưa biết gì về văn học của chúng tôi, cũng như các nước khác trong khu vực này. Vậy chúng ta cần phải hợp tác chặt chẽ với nhau. Bởi dịch thuật rất cần phải có sự hợp tác. Trước hết là hợp tác chọn tác phẩm xuất sắc nhất, những tác phẩm có giá trị đích thực. Nếu chỉ căn cứ vào thị trường sách hoặc căn cứ vào sự đánh giá của một vài nhà phê bình nào đó thì có khi lại nhầm lẫn. Vì nhiều nhà phê bình làm công việc quảng cáo. Dịch là một công việc rất khó. Nhưng chúng ta đã làm được và rất thành công. Đôi khi cũng có tác phẩm dịch, so với nguyên bản, hoá ra chúng chẳng có họ hàng gì với nhau, đấy là những bản dịch tồi của các dịch giả tồi. Còn với những bản dịch hay, chúng là bạn tâm giao, như hai tấm gương cùng soi vào nhau và cả hai cùng sáng lấp lánh.
Sứ mệnh của các nhà văn chính là những đại sứ tinh thần. Chúng ta cần xé đi mọi rào cản, để con người yêu thương con người nhiều hơn, nhất là những người cùng uống chung nước một dòng sông, cần phải có chung một tấm lòng, không chỉ trong văn chương, trong dịch thuật các tác phẩm văn học, mà trong cả đời sống văn hóa, kinh tế và xã hội, vì sự hòa bình, ổn định và phát triển của mỗi quốc gia, của các nước vùng Sông Mê Kông và trên thế giới
Xin cảm ơn các quý vị và các bạn.
