Nhà thơ của tình yêu. Ngay từ những năm ba mươi người ta đã gọi A. Santos như vậy. Có lẽ là, cả khi ấy, cả ngày nay, không có một nam nữ học sinh nào ở Việt Nam lại không mang trong cặp một tập thơ A. Santos hay không chép lại những câu thơ yêu thích vào nhật ký…
Nhà thơ của tình yêu. Ngay từ những năm ba mươi người ta đã gọi A. Santos như vậy. Có lẽ là, cả khi ấy, cả ngày nay, không có một nam nữ học sinh nào ở Việt Nam lại không mang trong cặp một tập thơ A. Santos hay không chép lại những câu thơ yêu thích vào nhật ký.
Tôi nhận được bức thư điện của anh gửi từ thủ đô Mátxcơva, vùng ngoại ô xa xôi…
Ngoài trời giờ là vào xuân, trời nắng và trong vắt một màu. Hoa nở nhiều trong vườn. Ánh nắng chiều hoàng hôn buông thả xuống nền cỏ xanh thẳm một dải nắng đẹp mắt. Bên khung cửa, mùa hoa anh đào tươi tắn nở thắm. Chúng nồng nhiệt, vui tươi dưới cái nắng xuân ấm áp, dìu dịu của mặt trời tỏa.
Tôi nhớ lại kỷ niệm thời trung học ở đất nước Liên Xô xa xôi. Mùa lạnh những bông tuyết trắng rơi phủ đầy mái nhà. Con đường chúng tôi qua là một dải trắng của tuyết. Tôi nhớ những bông hoa dịu dàng của những vườn lê ở nông trường Mônđavi mang tên Kirốp, khi chúng tôi dừng xe lại và đi vòng về phía biển của Lastvia, các cây thông trên biển mà tôi gọi là những cây thông Ianhit Rainhitô thán phục những bản trường ca tuyệt vời của nhạc sĩ nổi tiếng; những bản ca bất hủ của ông.
Mùa tuyết rơi. Có lẽ chỉ ở thủ đô Mátxcơva của Nga là đẹp nhất. Tôi hình tượng ra những bông tuyết trắng và tròn, những hạt tuyết của xứ sở lạnh mùa đông.
Trong bức thư điện, anh có gửi cho tôi tấm bưu điện mồng Một tháng Năm –“ngày hội của tình đoàn kết quốc tế của những người lao động”, trên đó có hình hoa dưới tuyết. Những bông hoa ấy ở lại mãi mãi trong ký ức tôi.
“Tôi biết ở Mátxcơva xa xôi và bao giờ cũng gần gũi với trái tim tôi, mồng Một tháng Năm đó là thời kỳ bắt đầu nở hoa của các vườn cây. Tôi đã nhìn thấy hoa linh lan nở như thế nào vào ngày mồng Một tháng Năm ở Pari, nhưng tôi biết rằng những bông hoa linh lan đẹp nhất chỉ có ở vùng ngoại ô Mátxcơva. Chúng dịu dàng, dường như sống động, với những sao tuyết trên cánh. Những bông hoa ấy đã xuyên qua tuyết. Và không hiểu tại sao tôi so sánh những bông hoa dưới tuyết, những sứ giả mùa xuân ấy, với một vẻ đẹp hình tượng của mảnh đất thiêng liêng miền trung Nga yêu dấu”.
Mùa xuân hẳn đẹp trên đất nước Mátxcơva vì những cánh hoa linh lan trắng. Anh kể cho tôi trong thời gian chuyến thăm Liên Xô cuối cùng, một người bạn tặng anh thêm một cuốn sách của A. Santos –tập thơ Hai bức phác họa, gồm bảy mươi bài thơ. “Anh có biết không, -anh bạn nói – lần này hơn một nửa là thơ về… tình yêu”.
Nhà thơ của tình yêu. Ngay từ những năm ba mươi người ta đã gọi A. Santos như vậy. Có lẽ là, cả khi ấy, cả ngày nay, không có một nam nữ học sinh nào ở Việt Nam lại không mang trong cặp một tập thơ A. Santos hay không chép lại những câu thơ yêu thích vào nhật ký.
“Lâu đài thơ A. Santos đứng trên cái nền những tình cảm trần tục, nhưng trong lâu đài này có sự e dè trước thời gian còn quá nhanh”. Thơ A. Santos viết ra trân trọng của một tình yêu đất nước, với “Ông lão da đen, Như năm ngoái, Hai bức phác họa,…
Tên tuổi A. Santos gắn liền với đất nước của màu hòa bình. Thơ A. Santos được minh chứng như là ngọn cờ đỏ thắm, chiến thắng tung bay trên nền trời màu xanh của mùa xuân hòa bình. A. Santos cho rằng: “Đôi mắt người bất kể buồn hay vui, ngoài màu sắc bẩm sinh còn có hai màu sắc nữa – màu xanh lam và màu đen. Màu xanh lam – đó là tình yêu là niềm tin hạnh phúc. Màu đen –đó là sự căm thù, tức giận. A. Santos đã bao nhiêu năm sáng tác, đã nhìn thế giới bằng cặp mắt xanh”. Thơ A. Santos có thể nói là “mặt trời chiếu rọi con đường của chúng ta đi đến sự hòa bình của đất nước”.
Mùa xuân là sứ giả của hòa bình bởi những bông hoa xuân dịu dàng và màu nắng tươi tắn. Anh đã từng ví hàng ngàn những cánh hoa linh lan là sắc màu của hoa anh đào trên đất Việt. Mùa xuân ở Thủ đô Mátxcơva về đêm thường là bầu trời đêm xanh dịu lấp lánh trên những cánh rừng màu nâu xám. Không gian về đêm cũng rất tuyệt, thoang thoảng mùi hương ẩm ướt lành lạnh của cỏ cây đã nảy lộc hết mình.
Anh nhớ một kỷ niệm, lần đầu tiên tới Mátxcơva. Tất cả đều xao động trong tâm hồn anh. Trái tim anh khi ấy cũng nghẹn ngào và không thể tin rằng lại có một vẻ đẹp tồn tại trên thế gian này. Anh đã khóc cho niềm hạnh phúc sung sướng ấy. Một vẻ đẹp của cánh rừng hoa linh lan đi vào trong tiềm thức của anh, như biểu lộ một vẻ đẹp trang trọng và cao thượng của đất nước mùa hoa. Song thời niên thiếu, anh chưa thể hiểu nổi vì sao nước mắt anh lại trào ra giàn giụa khi đứng trước vùng dải đất thiêng liêng mà lần đầu tiên anh đặt chân đến. Quê hương mới thoáng hiện . Vẻ đẹp ấy hiến dâng cho miền đất tất cả tâm hồn và sức mạnh của trái tim trẻ trung của những con người yêu nước. Những bông hoa linh lan dịu dàng ấy đã xuyên qua tuyết, những bông hoa được so sánh – với cách mạng, cái mà để giành chiến thắng cần phải đi qua nhiều gian khó.
Những ai đã đặt chân đến miền trung Nga đối với họ thực sự là một điều thiêng liêng và lớn lao. Người ta có thể ngắm hàng giờ đồng hồ những cánh rừng tràm sắc vàng bên kia sông Riazan, phía trên những ngọn cây thông Ianhit Rainhitô. Tôi hình dung ra những con sông, những khoảng trời xanh lam im ắng cùng với mặt nước hồ xuân bên cánh rừng nấm ruýt-xuyn đỏ. Cái màu xanh non của núi rừng, nó được bao phủ bởi những lớp tuyết trắng. Khi mùa xuân gọi về, ánh nắng của dải miền trung Nga chiếu xuống tan lớp băng phủ, mặt nước sông, hồ lặng gió như chờ đợi lại tiếng kêu của bầy chim dư cư. Vẻ đẹp dịu dàng của mùa xuân Mátxcơva được ví như hình ảnh của tấm lưới bàng bạc mùa thu vàng và đầy lấp lánh dịu nhẹ của mặt trời tháng chín.
Bình minh ở Mátxcơva, mà các tâm hồn thi sĩ thường luôn gọi là “bình minh Lêvitan”. Ánh bình minh tinh khiết le lói xuất hiện trên bầu trời. Ở phía đằng đông của Suzđan, có treo một vầng trăng lung linh mờ ảo. Anh thường gọi là vầng trăng cổ tích của Suzđan. Không hiểu sao tôi chợt nghĩ thế và trái tim lại bỗng xao động như thời thanh xuân.
Mùa xuân ở Mátxcơva hẳn đẹp với những cánh đồng cỏ thảo nguyên đầy gió và nắng mới. Mátxcơva đẹp bởi âm thanh huyên náo của vương quốc họa mi trong những khu rừng giữa lùm cây hoa súng và xuxác. Trong tia nắng mặt trời đầu tiên của mùa xuân, tôi ngỡ nó thắm như màu sơn vàng da cam, rơi xuống những nhành lá khô, hàng cây bên vệ đường và cả những ánh mắt đầy nắng xuân.
Mùa xuân ở Mátxcơva là rừng thông trải dài bên kia sông. Tất cả đều niềm nở, hân hoan: cả những con thú chạy băng ngoài đường, những con người xấu xí và hình ảnh bình dị của các mái nhà nằm bình lặng trên những sườn đồi đến những loài cỏ dại yếu ớt, các quả thông rụng giữa cánh rừng … tất cả như chào đón, vui tươi mùa xuân ấy.
Mùa xuân Mátxcơva là thế đấy!
…Tôi gửi lại bức điện cho anh, nói rằng mùa xuân ở đất nước mình cũng đẹp, bình yên và rực rỡ ánh hào quang như thế. Mùa này, ngoài trời đã thêm ấm áp và ríu rít tiếng chim độc huyền. Bên ô cửa sổ, các cây đã nảy lộc, đơm hoa và bắt đầu nở rộn. Trong căn phòng tình yêu của chúng tôi, ngợp tràn dải nắng ấm.
-Anh sẽ về em ạ. Anh giữ lại rất nhiều những bức ảnh về hoa linh lan. Anh sẽ đặt chúng trong căn phòng hạnh phúc của chúng ta. Bởi biểu tượng của hoa linh lan là tình yêu vĩnh hằng nhất.
Và trái tim tôi biết rằng trên quê hương yêu dấu của mình mọi điều đều tốt đẹp, kể cả những bông hoa nhỏ, yếu ớt bên vệ đường.
N.T.H