Vòng tròn bất tử – Truyện ngắn của Trần Ngọc Dương

“Trân trọng tặng những người đã làm nên con Đường Hồ Chí Minh trên biển

Cho dù bản thân là nữ giới duy nhất, lại có gia đình ở Hà Nội, tôi cũng không được làm trái qui định: Ăn ở tập trung, của đội tuyển học sinh đi thi toán Quốc tế.

Lần đầu không có người thân bên cạnh, lại lạ nhà tôi không khỏi ngỡ ngàng. Ngoài nỗi nhớ người thân, thói quen dạo vài bản nhạc trước khi đi ngủ làm tôi trằn trọc hoài. Đang trong trạng thái mơ màng, tôi choàng tỉnh mở toang cửa sổ, khi bất chợt trong màn đêm tĩnh lặng vang lên giai điệu: “Khúc nhạc chèo thuyền”. Tôi kinh ngạc, vì đây là lần đầu tiên thấy có người độc tấu tác phẩm này bằng sáo dân tộc. Đây cũng là bản nhạc tôi yêu thích và thường chơi bằng đàn violon! Tiếng sóng dạt dào bị ngưng lại, bởi giọng nói của thày quản sinh: “ Vang! Em mới tới chập tối, nên chưa biết rõ nội qui. Tiện đây thày cũng nói để em được rõ: Đây là khu tập trung nhiều học sinh, sinh viên và các nghiên cứu sinh về bồi dưỡng thêm kiến thức, trước khi đi nước ngoài học tập tại các trường Đại học có uy tín. Để giữ yên tĩnh cho toàn khu vực, cấm mọi âm thanh ồn ào, náo động! Nhất là vào buổi tối, vì đây là những giờ tự học quan trọng. Chứ không được tự do như lớp học trên biển ở quê em đâu.”

***

Hôm sau, tôi tranh thủ ngỏ lời với Vang:

– Cậu kể cho tớ nghe về lớp học trên biển đi.

“…Bọn mình mang cá vụn đến bán cho chú Trang, người mới được bộ đội Hải quân cử phụ trách khu nhà bè. Chú mua làm thức ăn cho lũ cá được nuôi trong lồng. Khi chú đưa tờ giấy, đề nghị bọn mình ký nhận số tiền được thanh toán. Những đứa trẻ thuyền chài nhao nhao :

– Không biết chữ!

– Chỉ quen điểm chỉ thôi!

Chú nhìn bọn mình cười:

– Các cháu cứ đùa, hôm nọ chú còn thấy cả nhóm trao đổi với  du khách Quốc tế bằng tiếng Anh nữa là.

Lúc bấy giờ mình đã nổi cáu, gay gắt: “Không mua thì thôi. Cứ vặn vẹo hoài.”

Chú đâu có hiểu, cái thứ tiếng “Anh bồi” đó bọn mình học lỏm từ các cô hướng dẫn viên du lịch trên vịnh. Biết để chào hỏi, bán cho được nhiều hàng thôi!

Chẳng hiểu từ bao giờ, cả làng chài đều có quan niệm: “Người có chữ cũng không đánh bắt được con cá to hơn kẻ chẳng biết. Ông bà mình từ xa xưa đến nay, không có chữ vẫn sống tốt đấy thôi!”

Bọn mình cạch xít không bán cá cho chú Trang nữa. Hai hôm sau chú chèo mủng tới nơi xóm chài thường tụ lại sau buổi đi biển. Chú bảo mình:

– Sao không mang hàng cho chú? Lũ cá trong bè chẳng đủ thức ăn đang nháo nhào phản đối đấy. Chú có quà đây! Vang! Giúp chú một tay phân phát cho các bạn.

Chú Trang đưa cho mình một bao tải đầy. Mình tò mò mở ra ngó, thấy bên trong toàn tranh truyện. Bọn mình say sưa xem và thi nhau bình phẩm về nội dung của câu chuyện qua từng trang sách. Không đứa nào chịu thua, ai cũng có cái lý của mình. Thấy thế chú Trang nói:

– Những dòng chữ bên dưới ghi rất rõ lời của từng nhân vật. Bọn cháu chỉ học có tẹo teo là biết họ trao đổi gì với nhau.

Bọn trẻ nghi ngờ:

– Chúng cháu không tin?

– Chú cứ trêu bọn cháu!

– Nào, ai muốn biết chú chỉ cho!

Từ buổi đó lũ nhóc vạn chài bám lấy chú, chơi trò ghép chữ. Chúng mình luôn cãi nhau chí choé, thi xem ai hiểu đúng nhất nội dung những trang truyện tranh. Chú Trang đã gieo niềm khao khát học hỏi cho bọn mình như vậy đó. Cứ như thế, lớp học trên biển hình thành lúc nào chẳng hay. Lớp học được mở ở tất cả mọi nơi có thể, lúc bằng những con thuyền ghép lại sau buổi đi khơi, khi trên bờ cát trắng ven các đảo, trời nổi dông chúng mình lại chui vào hang động. Chẳng những chú chỉ bảo bọn mình rất tận tình, mà còn tìm đủ loại sách tham khảo khác. Ngoài ra, chú còn dạy mình các phương pháp tính toán không có trong chương trình học.

Một lần, thấy mình buồn rầu trước những trang sách nhàu nát, chú hỏi:

– Sao thế?

– Cháu chẳng còn bài tập nào để làm!

– Muốn thử sức hay sao? Thôi! Để chú tìm cho một số sách giành cho học sinh giỏi.

Lúc đưa tài liệu cho mình, bao giờ chú cũng loại bỏ đi phần hướng dẫn. Chú nói: “Tự mình mày mò sẽ chẳng bao giờ quên! Cháu phải tìm được nhiều cách giải cho một bài toán.” Cứ thế, bọn mình không tuân theo một giáo trình nào cả. Chú Trang phải dạy nhiều cấp học cùng một lúc. Sau này, đơn vị Hải quân tách hẳn chú ra phụ trách công tác giảng dạy. Để lớp học tồn tại, họ giúp bọn mình rất nhiều về vật chất. Rồi, chuyện của chúng mình cũng đến tai những nhà chức trách. Phòng giáo dục cử thêm giáo viên giúp đỡ chú về chuyên môn. Điều đặc biệt quan trọng là, lớp của mình được công nhận trong hệ thống giáo dục của huyện. Lớp học trên biển trở thành: Lớp Nhô của địa phương – nơi xóm chài đăng ký nhờ hộ khẩu. Bố mình nói với mọi người: Đáy biển ở đây đá rắn, trơn tuột, dòng chảy xiết, khiến thuyền toàn trôi mỗi khi buông neo, chẳng làm cách chi cho nó đứng nguyên một chỗ được. Lũ nhóc ở vạn chài cũng thế, nhiều lần người ta đã mở lớp, tìm đủ mọi cách nhồi nhét chữ, nhưng sóng biển cuốn đi tất cả. Vậy mà bây giờ chú Trang tài thật, đã Neo được những con chữ trong đầu bọn nhỏ. Đó là điều kỳ diệu nhất xảy ra ở vạn chài này.

Thấy Vang im lặng, tôi hỏi tiếp :

– Thế còn “Khúc nhạc chèo thuyền”.

Vang nhỏ nhẹ:

“…Nhà chỉ có hai mẹ con, bố chú ấy đã hy sinh trên biển vào những năm chiến tranh. Chú Trang thổi sáo rất giỏi! Chú có thể bắt chước được hơi thở của biển, làm giống như bầy hải âu gọi mặt trời, hoặc tiếng của lũ cá heo nô đùa trên mặt nước. Một lần bố mình đưa chú đi thăm một cái hang để hàng của ta hồi đánh Mỹ. Trên đường đi ông kể – Ngày ấy tôi mới mười bốn, mười năm tuổi. Cứ tối đến, là cả vạn chài này tham gia vận chuyển hàng cho bộ đội. Hàng được chuyển vào kho trong các hang đá, hoặc áp mạn những con tàu không số. Dạo ấy chúng tôi chỉ hiểu, đó là hàng đặc biệt giành cho chiến trường, chứ đâu biết mình đang tham gia vào tuyến vận tải đặc biệt trong con đường mang tên Bác trên biển – Chiếc thuyền buồm cánh dơi no gió lướt như bay trên mặt vịnh. Chú Trang ngồi tựa mạn thuyền ngắm cảnh vật xung quanh, rồi lấy sáo ra thổi. Những âm thanh réo rắt vang lên dồn dập. Giống như con thuyền đang dập dờn trên biển, lúc lên cao chơi vơi, khi lao xuống tận đáy chân sóng. Giai điệu chấm dứt, bố mình lên tiếng – Ngày ấy có đồng chí bộ đội nhận tôi là em, từng coi kho ở đây và cũng thổi sáo bài này rất hay. Anh ấy bảo, có vợ là nhạc công của một đoàn nghệ thuật, bài này học được từ cô ấy. Dạo đó, anh cũng có ý định dạy tôi học chữ, nhưng chưa kịp thực hiện đã phải lên đường nhận nhiệm vụ mới, từ đó đến nay bặt tin. Không biết còn sống hay đã hy sinh trong chiến tranh? Hôm chào từ biệt có gửi tôi một ít đồ với lý do – Vì nhận nhiệm vụ đặc biệt, nên tất cả những thứ liên quan đến miền Bắc không được mang theo. Nhờ em giữ hộ, khi anh quay ra cho xin lạiVậy mà, tôi chẳng còn được trao lại số kỷ vật trên cho người gửi. Tôi vẫn gói cất kỹ, để trong đáy cái hòm dưới  khoang thuyền. Chiến tranh kết thúc, đợi mãi chẳng thấy anh ấy trở về, tôi bèn mở ra xem. Gói đồ gồm bộ quân phục, cái bút máy nắp mạ vàng, quyển sổ tay ghi chép chỉ còn dăm trang giấy trắng và một tấm ảnh của vợ con. À! Còn cây sáo làm bằng ống đuya ra, được chú để ngoài gói đồ. Lúc đưa cho tôi có nói – Anh làm vật này tặng đứa con trai nhân ngày sinh nhật. Sợ hơi nước mặn ăn mòn lớp vỏ sáo, phải tẩm qua một lượt dầu nhờn, nên được gói riêng ra. Trên ống sáo có khắc tên của cháu  – Chú Trang thốt lên – Thế tên cậu con trai của bác ấy là gì? – Anh ấy không kịp nói, mà tôi đâu có biết chữ để đọc những thứ ghi trong đó! – Quay sang tôi, bố giục – Vang! Xuống khoang thuyền mang cái hòm lên đây! – Lúc nắp hòm được mở. Bàn tay chú Trang run run, cầm giở xem những kỷ vật của người lính đã đi xa. Mình cầm ống sáo lên, lấy giẻ lau bỏ lớp dầu bảo quản. Khi đọc dòng chữ và dẫy số mình thốt lên – Tên của chú Trang này! Mà có cả ngày, tháng, năm sinh nữa! Liệu… – Chú Trang cầm tấm ảnh đen trắng trong hòm đưa cho bố mình nghẹn ngào – Ảnh của mẹ con cháu!”

…Nghi thức đầu tiên của ngày hội truyền thống đơn vị Hải quân nơi chú Trang công tác là: Lễ tưởng niệm những Con tàu không số còn nằm lại ở đâu đó trong lòng đại dương mênh mông. Ba chiến hạm dàn hàng ngang nơi cửa vịnh. Những vòng hoa được buông xuống biển trong tiếng nhạc “Hồn tử sĩ”. Các chiến sĩ Hải quân mặc lễ phục nghiêm trang xếp hàng trên bong tàu cúi đầu, tay  cầm  mũ. Một đoàn thuyền đủ các loại của người dân vạn chài kéo tới đậu quanh các chiến hạm. Bọn mình thả xuống mặt nước những bông hoa sen được làm bằng những tờ giấy học trò đủ loại. Trên mỗi bông hoa, chúng mình ghi một lời nguyện ước, cầu mong những điều tốt lành. Không gian im lặng đến nỗi ta nghe thấy cả tiếng bầy hải âu chao cánh. Bất chợt từ con thuyền của nhà mình vang lên giai điệu: “Khúc nhạc chèo thuyền”. Bản nhạc do hai mẹ con chú Trang say sưa song tấu. Người mẹ tóc bạc phơ, đứng tựa cột buồm kéo đàn vĩ cầm, còn cậu con trai đứng cạnh thổi sáo. Bản nhạc chấm dứt, ba chiến hạm kéo còi. Các con tàu khác trong cảng đồng loạt nổi còi đáp lại. Khúc tưởng niệm của những con tàu, giành riêng cho các anh hùng chinh phục đại dương…

* * *

Trước khi bay ra nước ngoài theo lịch trình, chúng tôi được nghỉ về thăm nhà một tuần. Đêm  đã về khuya, cả ký túc xá của đoàn học sinh giỏi chỉ còn lại tôi và Vang. Các bạn khác đã được người nhà đón tới khách sạn, để sớm mai ra xe sớm. Tôi cũng rất muốn về báo tin cho bố mẹ biết, mình là người còn lại có số điểm cao nhất, song sợ Vang ở một mình sẽ buồn. Lúc chỉ còn hai đứa, tôi nói với Vang:

– Sao bạn không về thăm bố mẹ?

– Mình cũng muốn lắm! Nhưng ở quê mình đang có bão, biển động. Chẳng thể nào tới được nơi những con thuyền đang trú bão.

Tôi ngỏ lời:

– Hay những ngày ở lại đây, bạn hãy đến nhà mình cùng ôn bài. Mà này, tớ cũng chơi được bản: “Khúc nhạc chèo thuyền” bằng vĩ cầm đấy. Hai đứa mình sẽ cùng song tấu bản nhạc này trong buổi liên hoan trước khi đoàn lên đường.

– Mình chỉ biết chơi theo kiểu nhập tâm  thôi.

– Tớ cũng chẳng cần nhìn bản nhạc vì đã độc tấu bài này nhiều lần. Chúng mình chỉ cần điều chỉnh tý chút cho phù hợp. Bọn mình sẽ chơi theo bè! Tiếng đàn của mình sẽ lắng xuống làm  nền, để tiếng sáo của bạn bay vút lên cao.

Vang ngần ngại:

– Mình sợ không làm được như vậy.

– Thế chúng ta mới phải tập.

– Mình ngại lắm.

– Để tớ mang đàn tới, hai đứa mình cùng chơi.

– Thôi, đừng làm phiền những người khác. Để mai đến nhà bạn, mình sẽ có câu trả lời sau khi chơi thử.

Đã mấy lần tôi cầm điện thoại định thuyết phục Vang, yêu cầu có câu trả lời ngay. Song băn khoăn, chẳng biết cậu ấy còn thức hay đã ngủ? Thôi, đành cố gắng chờ đến sáng mai vậy.

Giấc ngủ đến với tôi lúc nào chẳng hay. Tôi mơ thấy: Vào lúc hoàng hôn trên biển, hai chúng tôi đứng trước mũi một chiến hạm say sưa song tấu bản “Khúc nhạc chèo thuyền”. Trên mặt biển có muôn vàn con chữ bồng bềnh, lấp lánh nhảy múa theo giai điệu của bản nhạc. Một xoáy nước lớn xuất hiện, các con chữ xoay tròn, nối nhau tạo thành những vòng tròn bất tử. Rồi, dòng chảy đưa chúng lao nhanh về phía trước. Nơi có các con tàu không số đang rực lên giữa muôn vàn ánh hào quang chói lọi. Những con tàu như được dát bằng vàng bởi những tia nắng huyền hoặc.

T.N.D

Bài viết khác

violin amazon amazon greens powder