Đặng Bá Tiến, sinh năm 1952, quê Can Lộc, Hà Tĩnh. Thơ của anh giàu chất thế sự, đọc lên thấy tràn trề âm hưởng Tây Nguyên. Phải là người gắn bó và tinh ý lắm mới có thể viết về Tây Nguyên như vậy.
VHP trân trọng giới thiệu chùm thơ “Lời chiêng từ đất” của nhà thơ Đặng Bá Tiến, Phó Chủ tịch Hội VHNT tỉnh Đắk Lắc.
LỜI CON VOI BẢN ĐÔN
Ta là voi đã mất bạn tình
một mình đứng trong chiều nhai nắng
mắt hoen lệ nhớ về thời xa vắng
thời rừng già huyền bí linh thiêng
Thời đại ngàn là xứ thần tiên
là xứ sở riêng cho những cuộc tình động đất
ta dắt nàng đi dọc bờ Sê-rê-pốc
ngắm sông xanh xem công múa dưới trăng vàng
Ta dâng nàng cả rừng chuối bạt ngàn
vạn buồng chín hương thơm tràn mọi nẻo
ta phun nước như mưa trời trong trẻo
cho da nàng mát rượi bên ta
Ta đưa nàng vào giữa rừng hoa
có trăm sắc mượt mà trăm dáng
có dàn đồng ca trên đầu lai láng
muôn loài chim ríu rít chuyền cành
Ôi cái thời rừng trùng điệp vây quanh
ta là đế vương giữa đại ngàn giàu có
là lãnh chúa của đàn đàn muông thú
là tất cả những gì ta muốn ta mê…
Giờ đại ngàn đã bỏ ta đi
muông thú chỉ còn hồn lang thang trong gió
cổ thụ chỉ còn ảo hình trong trí nhớ
nòi giống ta cũng tan tác phiêu linh
Giờ ta đang cô độc với chính mình
cô độc với bóng hình gầy guộc
cô độc với linh hồn tổ tiên thân thuộc
chỉ bóng với ta, tủi dưới mặt trời…
Chiều nay ta nhai nắng đến rã rời
chẳng còn cỏ thơm, chẳng còn mía ngọt
ta nuốt cả phận mình trong đắng đót
Bản Đôn ơi ai còn hiểu lòng ta?
B.M.T 12.2.2014
SÊ-RÊ-PỐC MƠ VÀ THỰC
Sê-rê-pốc trong ký ức tôi
có ba mươi mùa buồn vui
ba mươi mùa với những đêm mơ đầy lá xanh, đầy tiếng chim reo
trộn lẫn những đêm mơ chập chờn vũ điệu cánh đen bầy quạ đói…
Sê-rê-pốc
Sê-rê-pốc ơi
tôi nhớ những cánh rừng xanh soi bóng trên dòng trôi
những bầy công trong nắng mai xòe xiêm y ngũ sắc lượn bay với bạn tình
tôi nhớ những thảm cỏ xanh trưa vàng có chú nai con nằm day vú mẹ
nhớ tiếng gà rừng chiều lung linh dập dờn trong khóm lá
ai hú gọi ai đến uống mật ong rừng…
Sê-rê-pốc khoan thai và Sê-rê-pốc cuộn trào
con sông trong cho chiều Bản Đôn em khỏa thân bơi giữa dòng nước mát
để đêm đến em ngồi bên tôi ngắm trăng cũng mát rượi cánh tay mềm
con sông của cá anh vũ, cá lăng, cá rô cờ
nướng trui trên than hồng thơm ba ngọn núi
nấu canh chua lá me ăn thì nhớ suốt đời…
Sê-rê-pốc sục sôi
những ngọn thác như tự trời cao đổ xuống
tôi nhớ Đray Sáp thét gào khói nước trùm cả cánh rừng cổ thụ
chuyện tình* dẫu ngàn năm mà chẳng bao giờ cũ
đã thương nhau không sợ quỷ thần…
Tôi nhớ Đray Nu
cái mành nước khổng lồ
Ngọc Hoàng buông cho nhân gian ngắm cầu vồng bảy sắc
và Trinh Nữ thác reo như ai khóc
thể phách tan lâu rồi hồn trên thác vẫn vẩn vơ…
Ôi dòng sông của mộng mơ kỳ vĩ
chiều nay tôi về ngồi trên tảng đá mồ côi
nhìn ngọn thác phơi trần trong nắng lửa
kỳ vĩ thiêng liêng tan biến đâu rồi?
Chẳng còn nữa cầu vồng bảy sắc
thác thôi thét gào chỉ lấm lét dòng trôi
đá như đầu người ngổn ngang lăn lóc
ông lão buông câu dưới chân thác ngủ ngồi…
Sê-rê-pốc ơi, nước đã về trời
khi những cánh rừng
mẹ của mạch nguồn suối mát
đã trụi trơ bật gốc
thì sông là đứa bé mồ côi
rừng đã bỏ sông
sông biết sống với ai
sông khô héo thác cũng đành ngắc ngoải
giờ trên sông là bầy quạ đói
vỗ đôi cánh đen ngòm tìm xác cá khô…
Đêm tháng ba tôi nằm mơ thấy sông đang bị cháy
nước sôi lên, đá vỡ ứa máu hồng
-Sê-rê-pốc ơi…
-Sê-rê-pốc ơi…
tôi gào gọi tên sông trong nước mắt ròng ròng…
_________
(*) Chuyện tình về sự tích thác Đay Sáp.
B.M.T 2011
LỜI CHIÊNG TỪ ĐẤT
Đêm tôi nghe tiếng chiêng ngân lên âm… âm… u… u từ dưới chỗ tôi nằm,
tiếng chiêng như đất thở, như gió rên, như tiếng người than từ nấm mồ sau hàng trăm năm bỏ mả.
Thoát ra từ kẽ đất ba-zan, tiếng chiêng ngái ngủ, ngượng ngùng, dụi mắt và ngơ ngác nhìn những người com-lê, cà-vạt, những tòa nhà cao tầng phọt ra âm thanh chát chúa của “rock thế giới”, “rock Tây Nguyên”…
Đâu rồi những nhà dài, dài hơn cả tiếng chiêng ta, những cánh rừng cổ thụ cao chạm mây trời, hạt rơi chưa đến đất đã bật mầm, những dòng suối trong như giọt nước mắt vui của H’Bí, H’Bhi ngày kết duyên cùng Đam San, Xinh Nhã?
Đâu rồi đàn voi một ngà, đâu rồi bầy công ngũ sắc bỏ rừng về nhảy múa đầu buôn khi nghe tiếng chiêng ta?
Đâu rồi lũ con gái con trai từ bảy buôn xa, từ chín làng gần, nghe tiếng chiêng ta thì về liếc mắt nhìn nhau rồi vít cong cần rượu, rồi uốn bụng, cong mông nhảy múa, lăn lóc cả ché túc ché tang, khản cả lời đinh năm, đinh pá, mệt nhoài cả ngọn lửa đêm…
Tất cả đều xa lạ
những cà-vạt kia, những com-lê kia, những tòa nhà cao tầng kia, những pop, rock kia, ta không hiểu, ta không biết…
Họ kéo ta về từ trăm năm trước, bắt ta ngân lên những lời chiêng linh thiêng trong ánh đèn điện tử chói lòa biến hóa như lũ ma rừng, bắt tiếng chiêng ta va vào những bức tường xi măng vô hồn khô khốc, bắt những đôi tai vểnh lên dù nó muốn cụp xuống, bắt những cái miệng phải cười, dù nó đang muốn khóc, bắt những cái bụng phải vui, dù nó đã lên váng nỗi buồn và dù chán chường đã duềnh lên như lũ lụt…
Thần linh ơi
Giàng ơi
ta xin Thần linh, ta xin Giàng tha thứ cho loài chiêng ta, ta không muốn dối lòng mình, ta không muốn làm điều khác với ông bà ta đã làm, ta không muốn sự phục hưng vô hồn, vô cảm
ta không muốn người khác quàng vào cổ ta, đính lên ngực ta những mỹ từ “tuyệt vời”, “huyền diệu”…
ta chỉ là cái chiêng giản đơn, lời ta chỉ là sợi dây cho con người leo lên thăm thẳm cao xanh gặp Giàng, cho con người hóa thân vào ta đi gặp thần linh để cầu mưa thuận gió hòa, cầu con voi mọc thêm ngà, cầu cây lúa nhiều bông, đứa bé lớn nhanh khỏe như con hổ, buôn làng có nhiều trai gái đẹp, nhiều nhà dài, dài hơn cả tiếng chiêng ta…
Ba mươi năm
sống trên đất ba- zan
chưa bao giờ tôi nghe lời chiêng u ẩn, khắc khoải nỗi niềm, vọng âm – âm – u – u ngay dưới chỗ tôi nằm; chưa bao giờ tôi nghe trong sâu thẳm thời gian, sau bao lớp bụi ba-zan có những ý nghĩ đang lồng lộn, vật vã tìm kiếm những đổi thay, phá bỏ những sắp đặt trên mặt đất.
Và tôi thấy mình bồng bềnh trôi miên man trên dòng sông hư ảo, thấy những con người trong suốt, những cái chiêng trong suốt múa lượn trong hào quang của một hoàng hôn đã tắt…
B.M.T 2013
CÚC QUỲ
Ta nhớ em Cúc Quỳ năm ấy
chiều Cao Nguyên vàng rực đất trời
ngỡ như nắng cả hành tinh tụ lại
cho Cúc Quỳ thắm sắc nơi nơi!
Ta đắm say và ta ngơ ngác
huyền thoại Cao Nguyên ở trước mắt mình:
chàng Đam San nào đang cưỡi voi về bến nước
nàng H’Nhí nào đang dệt vải nụ cười xinh
nhịp chiêng nào pơ-lang đỏ rung rinh
đại ngàn tiếp đại ngàn cổ thụ
ta bé nhỏ giữa một trời huyền sử
gót lữ hành đậu lại giữa rừng hoa…
Mới đó mà thời trai trẻ đã bỏ ta
đại ngàn đã thưa dần cổ thụ
nước cũng cạn rồi, lá khô đầy bến cũ
chỉ gió còn hú mãi tiếng buồn xưa
bạn bè rụng rơi theo nắng theo mưa
cồng chiêng cũng vơi dần buôn vắng…
Chỉ riêng em Cúc Quỳ màu nắng
chiều nay vẫn vàng đến bỏng tim ai…
B.M.T 2002
Đ.B.T
