Từ lúc sinh ra những đôi tay đã biết đến giọt cười trong mắt mẹ, lời ấm áp, thủ thỉ tình cha. Đôi tay làm quà, đôi tay chực khóc. Trong cơn vượt cạn, “sinh nặng đẻ đau”, đôi tay làm dịu vết rạn thịt da. Ai được sinh ra, ai bùn đất, áo nâu, rơm rạ. Đôi tay tất tả trong những vun trồng, đâu nề hà khó nhọc. Đôi tay cha cất nóc, đôi tay mẹ quyện hơi ấm ổ rơm. Và tôi ngọt giấc êm từ khói quê, đồng bãi. Cũng như thế, tôi là người đầu tiên chìa đôi tay người cha đón lấy tâm hồn bé nhỏ, lọt thỏm nâng niu, xúc động của đứa con đầu. Tôi còn nhớ như in lời bác sĩ vang lên từ phòng sinh: xin mời người nhà sản phụ… cháu trai, nặng… chúc mừng gia đình! Đôi tay tôi cũng trưởng thành từ đó, cất lên từ đó. Biết run rẩy, xúc động, đung đưa, vỗ về. Đây võng nhớ đưa nôi, đây lời ca dao ngọt ngào, êm ái. Đôi tay có những đêm tê cứng không nhấc nổi. Người mẹ trẻ trở mình đặt gánh mỏi, ôm con. Hơi ấm thoáng qua xoa dịu mỏi mòn. Những đôi tay chụm vào nhau làm đầy giấc mơ, làm đầy hạnh phúc.

Trong tiếng nhạc vừa cất lên: “Ru mãi ngàn năm từng ngón xuân nồng, bàn tay em năm ngón ru trên ngàn năm”. Đôi tay mang theo ước vọng, cả những hồi tưởng, hồi sinh. Đôi tay ru đời, đôi tay ru người. Hình bóng người con gái ru tuổi xuân, lặng ngắm tuổi xuân. Và có cả giấc mơ giấu tuổi, đắm chìm sâu cuối nhớ thương. Đôi tay của mẹ cha cho từ ấy hát lên, cất lên, từ ấy dặm trường. Cũng bởi: “ngày mai trong đám xuân xanh ấy/có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi”. Những đôi tay như “lời ru buồn nghe mênh mang, mênh mang, sau lũy tre làng khiến lòng tôi xốn xang”. Những đôi tay dự cảm. Rằng một ngày mai tần tảo, năm dài tháng đặng vì ai. Những đôi tay rửa bát, quét nhà, lau sàn… Những đôi tay giặt giũ, phơi phóng một chữ “tình”, “như mây xuống phố khoảng trời áo bay”. Đôi tay thắp lửa, đôi tay đảm đang chăm lo, vun vén. “Vì yêu mà cưới”, vì những điều không thể nói, chỉ có âm thầm, lặng lẽ, hi sinh.

Mẹ tôi vẫn bảo: “bàn tay còn có ngón dài ngón ngắn”. Cũng như thế, cuộc sống không có sự hoàn hảo. Chỉ có sự vun vén từ những đôi tay. Đôi tay mẹ tôi không chỉ nâng giấc đưa nôi mà còn thô ráp bao lời đường xa gió bụi. Tay mẹ chai cả mười ngón. Những vết chai khắc khoải dặm trường, ngân ngấn gió sương. Cái cào, cái cuốc, cái liềm… rung lên. Trong hơi thở cỏ mềm, trong xanh tốt lúa êm là đôi tay cần mẫn vun trồng gối vụ. Những ngày nắng cháy, hanh hao, đôi tay sạm đen, nứt nẻ kiệt cùng. Đôi tay nhặt lấy những sợi rơm nếp, bện chặt thảo thơm. Hạt thóc lép nào còn dính lại chưa muốn rời ra. Chiếc chổi quét nhà, gom từng khóe bụi. Đôi tay lầm lũi, nhặt ánh lửa hồng. Trong đôi mắt ấy, đôi tay là cả dằng dặc mùa đông.

“Ai về thăm mẹ quê ta/Chiều nay có đứa con xa nhớ thầm/Bầm ơi có rét không bầm/Heo heo gió núi lâm thâm mưa phùn/Bầm ra ruộng cấy bầm run/Chân lội dưới bùn tay cấy mạ non”. Dường như những đôi tay không chỉ thắp lửa mùa đông mà còn lạnh cóng, lớp da tay nheo lại, trắng bệch bám lấy xương thịt. Ôi đôi tay nhăn nhúm bám bùn, men theo dặm dài hơi thở lúa hát. Cáu bẩn, phèn chua đâu có là gì. Đôi tay ấy vẫn run lên mỗi khi gió bấc, sương mờ. Đôi tay ấy hằn những mùa đông đói lòng, áo tơi thân cò đồng xa quãng vắng. Lời thì thầm theo chiếc nón mê đội đầu cụp xuống soi bóng nước già nua. Mẹ ta gân guốc, chạm từng khắc khoải lạnh mùa.

Trên nóc phố thị thành, mùa đông vẫn phả gió vào từng ấm áp bên đủ đầy thinh lặng. Mưa đông vẫn trơn trượt bám dính vỉa hè. Có đôi tay quệt nước, đưa chiếc chổi tre quèn quẹt. Ai thấy những lầm lụi, lo toan về ngang qua phố. Ai thấy đôi tay vẫn bao năm khoảng hở. Chẳng có chiếc găng tay nào che chắn nổi màn mưa. Bởi đôi tay vẫn thế: thiếu thừa. Biết giấu vào đâu, để trong lòng ủ ấm. Dòng đời biến động, đôi tay nhặt lấy xác lá cựa mình. Trong mỗi dung hình vẫn thầm thì tàng cây, hè phố. “Giàu hai con mắt, khó hai bàn tay”. “Bàn tay ta làm nên tất cả/Có sức người sỏi đá cũng thành cơm”. Thì ra, những đôi tay chẳng phải yếu mềm. Những đôi tay đâu chỉ có ôm mặt giận hờn chực khóc. Và cũng đâu chỉ để che chắn miệng cười khó nhọc. Những đôi tay biết yêu đời, thương người từ đó. Những đôi tay sương gió, mà tự hào biết mấy nắng mưa.

Có những đôi tay hát trên phím đàn. Là những đôi tay ngoan bao lần ấp ủ. Đôi tay dạo trên nền nhạc tháng năm. Trong nốt nhạc phận “liễu yếu đào tơ” lời yêu thương thôi là chưa đủ. Bao dung, nhẫn nại và dâng hiến. Những đôi tay tình nguyện, vun đắp cuộc sống này. Từng đôi tay thiếu nữ, từng đôi tay đàn bà. Và đôi tay nếp nhà cùng lắng sâu thả hồn vào nhạc. “Ta làm con chim hót/Ta làm một nhành hoa/Ta nhập vào hòa ca/Một nốt trầm xao xuyến”. Tôi ngồi một mình lặng ngắm mùa đông trôi qua trong những giấc mưa lạnh căm ngấm nước. Gấp cuốn sách lại, tĩnh lặng nghe lời thì thầm, nghe thanh âm vọng về từ những đôi tay.

DƯƠNG THẮNG